VERBETER DE MENTALE GEZONDHEID ONDER LHBTIQ+-ERS

---

DE SOCIALE ACCEPTATIE VAN DE LHBTIQ+-COMMUNITY GROEIT. WAAROM BLIJFT DE MENTALE GEZONDHEID VAN DEZE JONGEREN DAN VERSLECHTEREN? VELEN GEVEN AAN ZICH NIET PRETTIG OF VEILIG TE VOELEN VANWEGE HUN SEKSUALITEIT. DIT KAN DOOR VERSCHILLENDE DINGEN KOMEN: JE MENTALE GEZONDHEID DIE JE DWARSBOOMT, JE OMGEVING DIE JE NIET ACCEPTEERT OF MISSCHIEN ACCEPTEER JIJ JEZELF WEL NIET? HOE ZIT DIT ALLEMAAL PRECIES IN NEDERLAND? EN WAT KAN JE DOEN OM ALS QUEER OOK GOED IN JE VEL TE ZITTEN?

---

Hoofdstuk 1:
Onze LHBTIQ+-gemeenschap

Nederland is een tolerant land. We accepteren je om wie je bent. We laten iedereen in hun waarde ongeacht je seksualiteit of identiteit. Menig Nederlander zal hard ja-knikken wanneer je hen vraagt of zij het hiermee eens zijn. Maar is Nederland wel echt zo ruimdenkend?

Waar je in Rusland als burger een boete krijgt wanneer je homoseksualiteit via media of het internet op welke wijze dan ook promoot, strooit Nederland zo vaak mogelijk met regenbogen en inclusiviteit. De queer community wordt steeds beter gerepresenteerd in de media. Zo worden Engelstalige LHBTIQ+-series op Netflix als Heartstopper en Young Royals steeds populairder, maar ook in Nederlandse series als GTST komt homoseksualiteit vaker voor. Toch geven veel jongeren binnen de LHBTIQ+-gemeenschap aan dat zij zich onbegrepen of zelfs onveilig voelen. Wanneer je op straat mensen vraagt wat zij van homoseksualiteit vinden, dan is er altijd een grote groep met wereldverbeteraars die zegt: “Ja, maar natuurlijk accepteer ik homo’s! Maar ik hoef dat gedoe niet op straat te zien, hoor.” Nee, Nederland is echt niet zo tolerant als dat iedereen denkt.

“Jongeren hebben nog steeds moeite met uit de kast komen”

Het gevoel van onbegrip komt niet uit de lucht vallen geeft psychologe Laura Baams aan: “Juist de toenemende sociale acceptatie zorgt ervoor dat er een groeiend negatief tegengeluid is. Verschillende cijfers tonen aan dat LHBTI+-ers nog steeds slachtoffer zijn van verbaal én fysiek geweld. De queer community (een ander woord voor de LHBTIQ+-ers) is een kwetsbare groep en binnen deze groep lijken de mentale gezondheidsproblemen alleen maar toe te nemen.” Ondanks de sociale acceptatie in Nederland hebben jongeren nog steeds moeite met uitkomen voor hun seksualiteit. Ze voelen zich onveilig of zijn bang voor negatieve reacties uit hun omgeving. We weten dat het opkroppen van vervelende emoties voor niemand gezond is. Toch is dit specifiek voor deze groep mensen nog kwalijker. Uit cijfers van 113 Zelfmoordpreventie blijkt dat bijna de helft van LHBTIQ+-ers in Nederland gedacht heeft aan zelfmoord. Hiervan is 19% ook daadwerkelijk erin geslaagd.

---

Hoofdstuk 2:
Nederland, schud jezelf eens wakker

Ik wind er absoluut geen doekjes omheen: ook ik heb mijn problemen. Ja, ik ben jarenlang gepest. Ja, ik ben niet altijd even gelukkig. En ja, ik heb mij meerdere malen afgevraagd of ik de volgende dag nog wakker wilde – of zou – worden. Toch heb ik het privilege dat ik kan zeggen dat dit nooit vanwege mijn seksualiteit was. Mijn ouders en vrienden accepteren mij, ik heb al zeven jaar een relatie met de liefde van mijn leven en mijn seksualiteit heeft mij nooit problemen op werk opgeleverd. Ik heb het goed. Echt goed. Ik zou willen dat meer queers dit konden zeggen.

We doen het allemaal: lekker op Facebook of Instagram domme reacties van mensen lezen en erom lachen. Helaas kan ik de laatste tijd sneller huilen dan lachen om sommige reacties. Zo kwam recent nog een bericht op Instagram voorbij over een schietpartij in een Gayclub in de Verenigde Staten. “Opgeruimd staat netjes”, “de shooters zijn legends”, “vieze kanker roze flikkers”. En dat is nog maar een kleine greep uit de tenenkrommende reacties onder de Insta-post. Het doet zoveel pijn om te zien dat nog steeds zo veel mensen in ons kikkerlandje zijn, die homoseksualiteit niet accepteren. Queer jongeren hebben het al zwaar genoeg en social media helpt hier niet bij. Veel jongeren hebben moeite met uit de kast komen, met zichzelf accepteren of misschien twijfelen ze wel over hun seksualiteit. Voor veel jonge LHBTIQ+-ers is het internet een toevluchtsoord; waardoor dit soort nare reacties killing zijn.

“Het is echt niet zo rooskleurig als veel mensen denken”

Wanneer ik de keiharde cijfers zie van hoeveel queer jongeren kampen met mentale problemen, dan breekt mijn hart. Naar schatting zijn er een half miljoen transgender in Nederland. Volgens onderzoek van Movisie hebben ongeveer 100.000 hiervan wel eens een zelfmoordpoging gedaan. Het wordt tijd dat de samenleving eens onder ogen komt dat de wereld van LHBTIQ+-ers helemaal niet zo rooskleurig is als veel mensen denken. Mentale problemen zijn al zwaar genoeg zonder na te moeten denken over je ouders die je niet accepteren of over in hoeverre je gevaar loopt in een Gayclub.

Dus ja: ik ben ook één van de jongeren in Nederland die kampt met mentale problemen. Juist daardoor kan – en wil – ik het mij niet voorstellen hoe het voor een queer persoon is om dan óók nog eens andere bijkomende problemen te hebben vanwege je seksualiteit. Nederland, schud jezelf wakker en leer alsjeblieft hoe we écht een tolerant land worden. Hopelijk dringen we dan onder andere de 100.000 pogingen tot zelfdoding terug naar 0.

---

Hoofdstuk 3:
De cijfers liegen niet

Veel studies tonen aan dat onder lesbische, homoseksuele en biseksuele jongeren vaker last hebben van depressie, angst suïcidale gedachten en zelfmoordpogingen dan heteroseksuelen. Het onderzoek van SCP laat zien dat voornamelijk biseksuelen vaker psychisch ongezond zijn en bij hen vaker depressie wordt vastgesteld.

Ook onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie laat cijfers zien dat er werk aan de winkel is als het gaat om mentale gezondheid van LHBTIQ+-ers. Lesbische, homo- en biseksuelen in Nederland denken 5 keer vaker aan zelfmoord dan heteroseksuelen. Van alle LHBTIQ+-ers hebben transgenders het overduidelijk het zwaarst; zij doen 5 tot 10 maal vaker een poging tot zelfdoding en denken hier 7 maal vaker aan in vergelijking met niet-transgenders. Maar welke factoren spelen nou een grote rol bij het psychische welzijn van de LHBTQ+-gemeenschap? Wat doet Nederland fout?

Zo geeft 1 op de 3 biseksuele vrouwen aan slachtoffer te zijn geweest van fysiek seksueel geweld. Niemand zal daardoor ook verbaasd opkijken wanneer LHBTIQ+-ers zich onveiliger voelen dan heteroseksuele mensen. Maar liefst 40% van de gemeenschap voelt zich onveilig, wat neerkomt op bijna een half miljoen mensen. Dit geldt voornamelijk bij uitgaansgelegenheden of plekken waar jongeren samenkomen.

Ongeveer 33% van de queer jongeren durft niet open te zijn over hun seksuele oriëntatie. Van de jongeren die wél open durven te zijn hierover, durft alsnog 57% niet hand in hand te lopen met hun partner, vanwege negatieve reacties. Maar liefst 29% van de bevolking geeft aan het aanstootgevend te vinden wanneer een homokoppel elkaar openbaar een zoen geeft. Voornamelijk mannelijke 70+-ers en kerkgangers hebben hier moeite mee.

Ook op scholen vindt discriminatie plaats. De groep met mensen die zegt dat je veilig en openlijk op school voor je seksualiteit of identiteit uit kan komen daalt jaarlijks. De afgelopen drie jaar is dit percentage met 8% gedaald. Aansluitend geeft 5% van de volwassen bevolking aan dat zij het een probleem zouden vinden als hun kind les zou krijgen van een homoseksuele of lesbische leraar of lerares. Ook psychologe Laura Baams geeft aan dat op scholen vaak de volwassenen voor meer problemen zorgen dan de jongeren: “We zien dat leerkrachten op middelbare scholen zelf regelmatig de pester zijn, of ze dat nou dat nou expres doen of onbewust.” Drie hoeraatjes voor de zogenaamde tolerantie in Nederland.

Ook zijn de zelfmoordcijfers van queer jongeren met een religieuze achtergrond aanzienlijk hoger. Natuurlijk helpt het ook niet mee dat 53% van de mensen die naar de kerk gaat een probleem hebben met homoseksualiteit.  Een écht ruimdenkend Nederland zou dit verhelpen.

---

Hoofdstuk 4:
“Als je homoseksualiteit niet accepteert, hoef ik je niet in mijn leven”

Waar Lucas (22) al van kinds af aan uit de kast is, kwam David (20) hier pas op later leeftijd achter. De één heeft een liefdevolle familie en de ander spreekt zijn ouders niet meer vanwege zijn seksualiteit. De verschillende levens van David en Lucas schetsen een mooi beeld hoe de acceptatie van homoseksualiteit in Nederland eraan toe gaat. Een groot deel accepteert het; een klein deel helaas niet. David en Lucas zijn al anderhalf jaar samen. In dit interview delen zij hun verhaal*.

David: “Mijn leven zag er vroeger vrij normaal uit. Ik ben gewoon zoals ieder ander en sprak af met vrienden; ik deed lekker mijn ding. Ik ben wel reformatorisch opgevoed en heb op reformatorische basis- en middelbare scholen gezeten. En vrijwel al mijn vrienden waren Christelijk. Ik had wel een kleine groep niet-Christelijke, maar dat waren er niet veel. Verder ben ik in een jongensgezin opgevoed, want ik heb nog vier broers. Al vanaf jongs af aan had ik geen goede band met mijn vader. Met mijn moeder wel. Ik was echt een moederskindje.

Lucas: “Ik was vrij jong toen ik uit de kast kwam, een jaar of 10. Voor mijn ouders was het een verrassing, terwijl iedereen in mijn omgeving het al wist. Toch hebben mijn ouders er nooit gek over gedaan. Ze accepteerden mij meteen en hebben mij altijd gesteund. Mijn zus kwam later ook uit de kast als biseksueel en ook dat was helemaal prima. Natuurlijk weet ik dat niet iedereen het zo goed heeft als ik, maar toen ik David ontmoette besefte ik mij pas hoe erg de situatie voor sommige queer mensen is.”

“Toen merkte ik pas dat het écht niet meer veilig was thuis”

David: “Bij mij was het helaas veel minder gezellig. Thuis was altijd veel ruzie en we leefden soms een beetje om elkaar heen. Toen ik voor het eerst verliefd werd op een jongen durfde ik hier ook niet voor uit te komen. Ik wist dat ze het niet zouden accepteren en dat het zou worden weggestopt.”

Lucas: “Ik kan het mij niet voorstellen hoe het zou moeten zijn om eraan te twijfelen of je familie je accepteert. Het lijkt me verschrikkelijk.”

David: “Het is ook verschrikkelijk. Toen ik twee jaar geleden uiteindelijk toch bij mijn moeder uit de kast kwam, werd het al snel weggewuifd. Allebei mijn ouders zeiden steeds ‘we zien wel’ en wilden er niet over praten. Pas toen ik een keer thuiskwam met Lucas en hen vertelde dat hij mijn vriend was merkte ik dat het écht niet meer veilig was thuis.”

Lucas: “De eerste paar keer dat we afspraken had David nog niks verteld over zijn thuissituatie. Ik wist van niks en snapte niet waarom hij zo vaag deed over zijn ouders en broers. Ik wilde ze graag ontmoeten, maar elke keer kwam het niet uit.”

David: “Dat komt doordat ik bang was om Lucas mee naar huis te nemen. Mijn ouders hebben twee jaar geweten dat ik homo was, maar dachten dat ik niet ernaar handelde. Dit houdt in dat ze dachten dat ik niet verliefd werd op jongens en zeker niet jongens afsprak. Toen Lucas in beeld kwam, handelde ik er wel naar. Ze wilden dat ik naar Zeeland ging om in therapie te gaan, maar dit bleek een soort homogenezing te zijn. Het doet pijn dat mijn ouders mij naar zo’n plek wilden sturen.”

Lucas: “Toen ik merkte dat het thuis voor David echt niet meer veilig was, zijn we naar zijn kerk gegaan. Hier hebben we met iemand gesproken om te vragen of er hulp was voor David. Het feit dat zijn vader hem mishandelde, werd direct aan de kant geschoven. Het enige waar David hulp voor kon krijgen was voor zijn homoseksualiteit. Ze bleven herhalen dat we allebei naar de hel zouden gaan.”

David: “Uiteindelijk zijn Lucas en ik een weekje in Nederland op vakantie gegaan. We moesten er echt even tussenuit. Toen merkte ik dat ik helemaal niet meer naar huis wilde. Na die vakantie ben ik bij Lucas en zijn ouders gaan wonen.”

“Nu krijgt hij de kans om gelukkig te zijn”

Lucas: “Het was erg gek dat David bij ons woonde, want we kenden elkaar pas een paar maanden. Gelukkig voelde het verder goed. Na ongeveer drie maanden had David gelukkig al een eigen appartementje gevonden.”

David: “Dat appartementje heb ik te danken aan mijn school. Ik ben bij de schoolpsychologe langsgegaan en heb uitgelegd dat ik echt niet terug kon naar huis. Ik voelde mij enorm onveilig en had depressieve gedachtes. De school heeft uiteindelijk met behulp van andere instanties een nieuw plekje voor mij gezocht.”

Lucas: “Ik ben blij dat ik David ontmoet heb. Misschien woonde hij anders nog steeds thuis. Nu krijgt hij eindelijk de kans om aan zichzelf te werken en gelukkig te zijn.”

David: “De paar maanden dat ik bij Lucas woonde hebben echt laten zien dat het ook anders kan. Zijn familie ontving mij met open armen en waren meteen liefdevol en behulpzaam. Dit heb ik de laatste jaren bij mijn eigen ouders enorm gemist. Ik heb dan ook geen contact meer met mijn ouders of oude vrienden. Als je anno 2023 nog steeds niet kan accepteren dat homoseksualiteit iets normaals is, dan hoef ik je niet in mijn leven. Hoe veel pijn dat soms ook doet.”

*In verband met de veiligheid en privacy van ‘David’, zijn de namen veranderd

---

Hoofdstuk 5:
“Als er niet over gepraat wordt, is het ook niet normaal”

Veel jongeren hebben moeite met uit de kast komen. Doordat het niet altijd duidelijk is of hun omgeving hen accepteert, vinden zij het lastig om zichzelf volledig te accepteren. Zo begrijpt een groot deel van de samenleving biseksualiteit nog steeds niet altijd even goed. BNNVARA heeft voor het programma 3LAB een aflevering gemaakt over het omarmen van je geaardheid en hoe je dit naar buiten kan brengen. In deze aflevering volgt BNNVARA in samenwerking met NPO3 Bastiaan Rosman, een biseksuele jongen.

“Ik moet uit de kast komen. Ik moet zijn wie ik ben,” begint Bastiaan zijn verhaal. “To bi or not to bi.” Bastiaan is biseksueel en onderzoekt hoe hij zijn geaardheid kan omarmen. Hij gaat het gesprek aan met vrienden, familie en deskundigen om erachter te komen waardoor hij zich niet altijd comfortabel voelt over zijn seksualiteit en hoe hij ook online open kan zijn over zijn seksualiteit. “Sommige mensen weten het al, maar ik ben nog lang niet bij iedereen uit de kast. Vooral online vind ik het lastig om uit te komen voor mijn seksualiteit. Ik wil dat mensen mij begrijpen en weten wat ik voel. Maar als ik het zelf niet eens begrijp, hoe moet ik het dan aan anderen uitleggen?”

---

Hoofdstuk 6:
Waar kan je terecht?

Er is niemand die je zal vertellen dat het makkelijk is wanneer je onzeker bent of met jezelf in de knoop zit. Het is belangrijker dan ooit om hulp te vragen wanneer jij zelf niet meer weet wat je kan doen om je situatie beter te maken. Dit kan verschillende dingen betekenen: hulp vragen aan je eigen omgeving, hulp zoeken op het internet of hulp zoeken bij een speciale instelling. Natuurlijk is niet elk probleem even ernstig, maar dit neemt niet weg dat het alsnog belangrijk is om erover te praten. Wij zetten voor je op een rij wat jij kan doen, als het écht niet meer gaat.

Wat je zelf kan doen:

• Praten met een goede en betrouwbare vriend, vriendin of volwassene;
• Naar de huisarts;
• Afleiding zoeken;
• (anoniem) erover praten of schrijven op het internet;
• Bekijk de website van Jong&Out als je jonger dan 18 jaar bent;
• Bekijk onze website als je ouder dan 18 jaar bent.

Waar kan je nog meer terecht?

Of je nou somber bent, in de knoop zit met jezelf of een vraag hebt over je seksualiteit. Hieronder een aantal websites om je een handje op weg te helpen.

• Switchboard is een organisatie vanuit COC Nederland voor alle LHBTIQ+-ers. Zij helpen bij problemen, bieden ondersteuning en een luisterend oor als daar behoefte voor is;
• Sense is een betrouwbare site over seks, relaties, verliefdheid en alles wat daarbij komt kijken. Op deze site is ontzettend veel informatie te vinden voor mensen die twijfelen over hun seksualiteit of geaardheid;
• Veilige Haven is een website voor LHBTIQ+-ers in Amsterdam die worstelen met hun seksualiteit;
• Rozehulpverlening is een website waar je kan zoeken voor professionele hulp bij jou in de buurt;
• Bij Transvisie Zorg kan je aankloppen als je specifiek wilt praten over transgender gerelateerde gevoelens;
• De Politie heeft een speciale groep genaamd Roze in Blauw, zij helpen bij discriminatie op straat;
• Veilig Thuis helpt je wanneer je te maken hebt met huiselijk geweld.

Ook op YouTube vind je ontelbaar veel informatie over én voor LHBTIQ+-ers. Van uit de kast komen, tot het hebben van een zware dip. Wij hebben alvast twee voorbeelden voor je.

---

Hoofdstuk 7:
Meer weten?

Wil je meer weten? Hier zijn een aantal artikelen die jou misschien kunnen helpen.

---

Bronnen: Sociaal en Cultureel Planbureau, Movisie, 113 Zelfmoordpreventie