Vrouwenemancipatie is van alle tijden. Wat is er allemaal gebeurd en wie waren daarbij betrokken? Een glimp uit de geschiedenis waarin een aantal vrouwen zijn uitgelicht.

Emancipatie

“Emancipatie is het streven naar en de ontwikkeling van een gelijke rechten en zelfstandigheid, bijvoorbeeld voor mannen en vrouwen.” Er zijn verschillende opkomende bewegingen geweest die streefde naar emancipatie van de vrouwen, ook wel feministische golven.

Rond 1870 begon de eerste feministische golf. In die tijd maakten vrouwen zich hard voor onder andere beter onderwijs, goedbetaalde arbeid en kiesrecht voor vrouwen. Aletta Jacobs had in dat laatste, het vrouwenkiesrecht, een grote rol. Ze was arts en voldeed daardoor aan de loongrens die destijds gebonden was aan het kiesrecht. Vlak nadat ze daar gebruik van wilde maken werd het verbod voor vrouwen om te stemmen opgenomen in de Grondwet en was het niet meer mogelijk voor haar om te stemmen. Jacobs verzette zich daartegen. Ze bezocht talloze internationale vrouwenbijeenkomsten en maakte zich ontzettend hard. Pas in 1919 was het actief vrouwenkiesrecht in Nederland een feit.

De tweede feministische golf vond plaats in de jaren ‘60/’70. Weer stonden onderwijs, arbeid en politiek op het programma. Onderwerpen als seksualiteit, huwelijk en gezin werden daaraan toegevoegd. “Baas in eigen buik” is een bekende slogan waarmee gestreden werd voor het recht op abortus. De Dolle Mina’s werden een bekende actiegroep tijdens de tweede feministische golf die op ludieke wijze de rechten van vrouwen wilden verbeteren.

Het is nog steeds van belang om aandacht te besteden aan de ongelijkheid die er heerst. Een paar voorbeelden zijn als volgt:

• Werkende mannen in Nederland verdienen nog steeds 14% meer dan werkende vrouwen.
• Een meer gelijke positie op de arbeidsmarkt versterkt de economische zelfstandigheid van vrouwen en meer gelijkheid kan voor Nederland zelfs een toename van 100 miljard bbp opleveren.
• Nederland staat op de 31e plek van de Gender Gap Index van het World Economic Forum. Uit hetzelfde rapport blijkt dat Nederland nog steeds onderaan staat op de ranglijst van de 22 West-Europese landen en Noord-Amerika.

Tegenwoordig is WOMEN Inc. is een belangenorganisatie die de emancipatie van vrouwen in Nederland versnelt. Sinds 2005 streven zij naar een samenleving met gelijke kansen voor iedereen, ongeacht gender of sekse.

CONTENT: luister naar de podcast van WOMEN Inc. om nog meer te weten te komen over gelijke kansen voor iedereen.

 

Slim stemmen

Een diverse groep zorgt voor betere keuzes. Dat komt doordat er vanuit verschillende achtergronden wordt meegepraat en er met meer mensen rekening gehouden wordt. Dit gaat niet alleen om een diverse groep wat betreft gender, maar ook om bijvoorbeeld culturele achtergrond, LHBTQ+, jong/oud en opleiding. Om invloed te hebben op de groep die ons vertegenwoordigt is het van belang om je stem uit te brengen.

Stem op een vrouw

Het is van belang dat de politiek een goede weerspiegeling is van de bevolking. Als dat niet zo is, worden er bepaalde groepen niet gehoord en neemt het vertrouwen in de politiek af. Dat resulteert er in dat er minder wordt gestemd en dat willen we niet. De groep die al sinds het begin van de democratie het meest dominant aanwezig is in de politiek bestaat uit witte, hoogopgeleide, oude mannen. We willen dat deze groep diverser wordt. Inmiddels is de vrouw/man-verhouding in het kabinet gelijk, maar in de gemeenteraden worden vrouwen met een schamele 30% zwaar ondervertegenwoordigd.

Het gaat toch om kwaliteit en niet om gender?

Kwaliteit is uiteraard erg belangrijk. Het is dan ook belangrijk om te stemmen op iemand die jij goed vindt en iemand die staat voor jouw idealen. Stemmen op gender maakt zeker een verschil. De kwaliteit van de politiek gaat er namelijk op vooruit als er meer vrouwen en diversiteit is. Door een diverse groep van mensen worden en verschillende ervaringen en verhalen meegenomen. Daarbij heeft de politiek een voorbeeldfunctie. Als daar gelijke kansen zijn, kan dat doorwerken in de hele samenleving.

Hoe stem je slim?

Als burgers kunnen we van ons laten horen door te stemmen. Jouw stem kan ervoor zorgen dat er meer vrouwen in de politiek komen. Dit kan door slim te stemmen:

• Stap 1. Kies een partij – Welke partij past bij jou? Verdiep je in de partijen die in jouw gemeente meedoen en kijk of er een Stemwijzer of Kieskompas is voor jouw gemeente.
• Stap 2. Hoeveel zetels? – Schat in hoeveel zetels jouw partij krijgt. Zoek bijvoorbeeld op de website van jouw gemeente op hoeveel zetels de partij nu heeft. Bij een grote gemeente zijn er soms ook peilingen.
• Stap 3. Stem op een vrouw lager op de lijst – Staat jouw partij op 4 zetels? Stem dan op een vrouw vanaf plek 4 of lager, die bij jouw wensen past. Zo zorg je voor meer vrouwen in de raad.

Margaret Thatcher

Een bekend voorbeeld uit de geschiedenis is Margaret Thatcher, ook wel de Iron Lady. Deze Britse politica was de eerste vrouwelijke premier in het Verenigd Koninkrijk. Haar politieke stijl werd aangeduid als het ‘thatcherisme’, die ze zelf omschrijft als een liberale beweging was binnen de conservatieve partij.

 

CONTENT: neem een kijkje op de site van de organisatie Stem op een Vrouw en lees wat jij kan doen om meer vrouwen in de politiek te krijgen.

 

Er was eens… een vrouwelijke Nobelprijswinnares!

In 1903 werd voor het eerst de Nobelprijs gewonnen door een vrouw: Maria Salomea (Marie) Sklodowska-Curie, ook wel Madame Curie. De Pools-Franse wetenschapster was een pionier wat betreft radioactiviteit.

Tijdens haar studententijd werd ze als vrouw uitgesloten van het hoger onderwijs. In haar verzet sloot ze zich aan bij een varende universiteit waar ze les kreeg van een geheime instantie. Door daarnaast te werken, spaarde ze. Zo kon ze zich later aanmelden bij de Universiteit van Parijs, Sorbonne. Daar ontmoette ze Pierre Curie, met wie ze later zou trouwen. Haar wens om terug naar Polen te gaan werd tegengehouden doordat het vinden van een academische positie als vrouw een lastige opgave bleek te zijn.

In Parijs ontmoette ze een andere fysicus Henri Becquerel. De man die in 1896 ontdekte een mysterieuze röntgenachtige straling. Marie onderzocht dit en kwam in 1898 met twee nieuwe stoffen: polonium (vernoemd naar haar geboorteland Polen) en radium (vernoemd naar het Latijnse woord voor straal). De term radioactiviteit volgde snel.

Oorspronkelijk werden Pierre Curie en Henri Becquerel aangedragen voor de Nobelprijs voor natuurkunde en werd Marie overgeslagen. Pierre kwam hierbij op voor zijn vrouw en zorgde ervoor dat zij de welverdiende erkenning kreeg. Uiteindelijk deelden ze de prijs met z’n drieën. Marie Curie werd hierdoor de eerste vrouwelijke Nobelprijswinnares ooit.

Ze was niet alleen de eerste vrouwelijke Nobelprijswinnares ooit. Door het overlijden van haar man nam ze zijn rol over en werd ze de eerste vrouwelijke professor aan de Universiteit Sorbonne. In 1911 won ze een tweede Nobelprijs, dit keer voor scheikunde. Zij is tot nu toe de enige die twee Nobelprijzen won in twee verschillende wetenschappen. Een ongelofelijke prestatie!

Tijdens de Eerste Wereldoorlog opende ze mobiele radiologie-eenheden en onderzocht ze het effect van radioactieve straling op tumoren. Helaas werd de blootstelling aan straling haar fataal. In 1934 overleed Madame Curie. De vrouw die revolutionair onderzoek heeft gedaan naar natuur- en scheikunde.

CONTENT: bekijk hier de TedTalk over Marie Curie.

 

Mae tussen de sterren

In 1992 vertrok de spaceshuttle Endeavour naar het internationale ruimtestation ISS met daarin zeven astronauten. Een daarvan was Mae Jemison. Zij werd daarmee de eerste Afro-Amerikaanse vrouwelijke astronaut.

Voordat Jemison  astronaut werd studeerde ze af bij drie studies: scheikunde, Afro-Amerikaanse studies en medicijnen. Daarbij leerde ze zichzelf naast het Engels nog drie talen: Russisch, Swahili en Japans. Ze werd dokter en deed in verschillende landen vrijwilligerswerk.

Na het vrijwilligerswerk solliciteerde bij de NASA om astronaut te worden en ze werd uitgekozen. Een trainingstraject van een jaar volgde en uiteindelijk mocht ze mee aan boord van de spaceshuttle. Als dokter deed ze experimenten met verschijnselen als gewichtloosheid en bewegingsziekte.

Na zeven dagen keerde ze weer terug op aarde. Ze vertrok bij de NASA en richtte The Jemison Group op. Die groep had de missie om technologie in te zetten om de gezondheidszorg in ontwikkelingslanden te verbeteren. Daarnaast zette ze zich erg in voor de rechten van vrouwen. Zo heeft ze bijvoorbeeld het Earth We Share-programma, een wetenschapskamp voor jongeren rond de 12 tot 16 jaar.

Doordat Jemison astronaut is geweest krijgt ze een podium. Tijdens die momenten staat ze op en spreekt ze zich uit over de kloof in de gezondheidszorg tussen Amerika en de Derde Wereld.

“Ik heb altijd geweten dat ik de ruimte in zou gaan.”

CONTENT: een interview met Mae Jemison.

 

Vrouwen die opstonden voor…

Naam: Rosa Parks

Geboren: 04-02-1913, Verenigde Staten

Overleden: 24-10-2005, Verenigde Staten

Stond op voor: burgerrechten. Ze verzette zich tegen rassenscheiding en de discriminatie van zwarte burgers.

Bekend van: het ‘Montogomery-busincident’ in 1955, waarbij ze weigerde haar zitplek af te staan voor witte passagiers. Een paar dagen later ontstond een verzet dat 381 dagen duurde: Montogomery Bus Boycott. Dit diende als protest tegen de rasistische scheiding in het openbaar vervoer.

 

Naam: Wangari Maathai

Geboren: 01-04-1940, Kenia

Overleden: 25-09-2011, Kenia

Stond op voor: klimaatverandering, natuur en democratie.

Bekend van: de ‘Green Belt Movement’. Een beweging die duizende bomen plant om zo de bescherming van de natuur in Kenia op de kaart te zetten. Ze planten niet alleen bomen, maar pleiten ook op voor meer politieke verantwoordelijkheid en de uitbreiding van de democratische ruimte in Kenia. In 2004 ontving zij een Nobelprijs voor duurzame ontwikkeling, democratie en vrede. Maathai nadat ze had gewonnen: “I always felt that our work was not simply about planting trees. It was about inspiring people to take charge of their environment, the system that governed them, their lives, and their future.”

 

Naam: Balkissa Chaibou

Geboren: 1995, Nigeria

Overleden: –

Stond op voor: zichzelf

Bekend van: Ze droomde ervan om dokter te worden, maar op 12 jarige leeftijd werd ze uitgehuwelijkt aan haar neef. Een huwelijk zou haar de kans ontnemen om te gaan studeren en haar droom achter na te gaan. Ze besloot voor zichzelf op te komen en niet mee te gaan in het huwelijk. Tegenwoordig voert ze actie zodat meer vrouwen haar volgen. Zeg ‘nee’ tegen gedwongen huwelijk!

CONTENT: van 1 t/m 31 maart is het Women’s Histoy Month. Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Bekijk hier wat je kan doen.

 

“Help mij het zelf te doen”

“Help mij het zelf te doen” is een uitspraak van de Italiaanse Maria Montessori, bekend van het Montessorionderwijs.

Als dokter werkte Montessori in een ziekenhuis in Rome. Daar kwam ze in contact met kinderen met een verstandelijke beperking. Door hen te laten horen, ruiken, voelen en zien probeert ze de kinderen zo goed mogelijk hun achterstand in te halen. Ze gaf haar medische loopbaan op om zich in te zetten voor het kind. Later studeert Montessori pedagogiek, waarna ze in 1907 haar eigen school opende. ‘Casa dei Bambini’, voor de allerarmste kinderen in de Romeinse sloppenwijk.

Het Montessorionderwijs wordt gezien als traditioneel vernieuwingsonderwijs. Het helpt kinderen bij hun ontwikkeling door ze een omgeving te bieden die de zelfwerkzaamheid bevordert. Op eigen houtje onderneemt een kind dan actie tot leren. Door de ervaringen die het kind opdoet maakt het zich spelenderwijs dingen eigen.

In 1936 bereikte ze Nederland, werd ze benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en ontving ze zelfs een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam voor haar fantastische methode! Ze overleed in 1952 in Noordwijk.

CONTENT: kom hier meer te weten over het Montessorionderwijs.

 

Vrouwen ma(a)k(t)en het verschil!

Er zijn natuurlijk nog veel meer vrouwen die iets bijzonders hebben gedaan. Wil je nog meer te weten komen over deze veel betekende vrouwen? Dan zijn hier een paar aanvullende tips:

• FILM: ‘Becomming’ van Michelle Obama, op Netflix https://www.youtube.com/watch?v=wePNJGL7nDU
• BOEK: ‘De tweede sekse’ van Simone de Beauvoir, die als gevolg de tweede feministische golf had.
• BOEK: ‘Bedtijd verhalen voor rebelse meisjes’, 100 voorleesverhalen over inspirerende vrouwen.
• ONLINE MUSEUM: https://www.womenshistory.org/
• SPREKER: Milou Deelen, journalist, activist en feminist. https://www.dejongesprekers.nl/milou-deelen-boeken-als-jonge-spreker/
• PODCAST: ‘Damn, Honey’ over alles waar je als vrouw van deze tijd mee moet dealen.