Met deze tips weet je hoe je dat doet!

Een tijdje geleden kreeg ik op Videoland een documentaire aanbevolen: Beauty Laid Bare. Interessant, dacht ik, want ik houd van make-up. Ik klikte de video direct aan en begon aan de driedelige documentaireserie waarin vier Britse jongeren naar Amerika gaan om de beauty-industrie eens goed onder de loep te nemen. In de eerste aflevering bezochten ze Beautycon, een make-up event waar ik al bekend mee was. In de tweede aflevering gingen de jongeren wat kritischer naar de industrie kijken. Ze verdiepten zich in het (niet-)duurzame aspect ervan en ik kan niet anders zeggen dan dat ik me rot ben geschrokken van wat ik toen zag: een riool vol plastic en mensen die zonder bescherming met zwavelzuur werken in een uiterst onhygiënische omgeving. Dat gaf mij stof tot nadenken, want wat doe ik zelf om dit tegen te gaan? Mijn antwoord daarop was vrij simpel: nog niet genoeg. Maar wat kan ik dan doen om mijn make-up routine te verduurzamen? Ik had nog geen idee. Daarom ben ik op onderzoek uitgegaan. Ik kwam ontzettend veel handige tips tegen en mijn bevindingen deel ik graag met jullie.

 

H1 – Een mooie lippenstift in ruil voor de orang-oetan

Vervuiling

Maar eerst: Hoe vervuilend is niet-duurzame make-up dan precies? Ik zal het je alvast verklappen: heel vervuilend.

‘Niet-duurzame make-up’ houdt in dat de make-up een schadelijke invloed heeft op natuur, dier en/of mens. Denk aan dierenleed, geen veilig en eerlijk productieproces, veel plastic dat niet gerecycled kan worden en meer.

In 2019 had de cosmeticabranche alleen al in Europa een marktwaarde van ruim 79 miljard euro (Nederlandse Cosmetica Vereniging, 2019). Er wordt dus op cosmeticagebied ontzettend veel geconsumeerd. Dit heeft een negatief effect op de natuur.

Palmolie

Een belangrijke term wanneer we het hebben over aantasting van de natuur door de cosmetica-industrie, is palmolie. Palmolie is de olie die uit de vruchten van de oliepalm wordt gehaald. Het is een ontzettend populair product vanwege de neutrale aard van de olie en de hoge opbrengsten uit de oliepalmen. Deze olie zit dan ook in heel veel make-up producten verwerkt waaronder lippenstift, mascara, concealer en oogpotlood.

Om palmolieplantages aan te kunnen leggen, worden grote regenwouden met de grond gelijk gemaakt. Dit wordt vaak gedaan door de bossen af te branden. De rook die hierbij vrijkomt is schadelijk voor de gezondheid van de dieren en de mensen die in (de buurt van) de gebieden wonen. Ook draagt de CO2 die hierbij vrijkomt bij aan de klimaatverandering. En misschien nog wel het meest trieste van deze ontbossing is dat ontzettend veel dieren, waaronder de bedreigde orang-oetan, hun woongebied verliezen.

Het aandeel van de cosmetica-industrie in de palmolie-industrie is aanzienlijk. “Wereldwijd komt maar liefst 27 procent van de totale palmolieproductie in cosmetica en schoonmaakmiddelen terecht” (Milieudefensie, 2018).

Mocht je met eigen ogen willen zien wat de cosmetica-industrie met het milieu doet, dan raad ik je aan aflevering twee van de documentaireserie Beauty Laid Bare te kijken. Dat kan via Videoland. Dit is de link:

https://www.videoland.com/series/500606/beauty-laid-bare

 

H2 – 450 jaar lang plezier van plastic

De recycling van plastic

Plastic is een probleem. “Sinds de grootschalige introductie van plastic na de Tweede Wereldoorlog is er in totaal 8,3 miljard ton geproduceerd. Daarvan is 6,3 miljard ton afval geworden. Van dat afvalplastic werd slechts 9% gerecycled en is 12% verbrand. De resterende 79% kwam terecht op stortplaatsen of in het milieu. Ongeveer de helft werd in de afgelopen dertien jaar geproduceerd. Als de huidige trend doorgaat is er rond 2050 sprake van circa twaalf miljard ton plastic op stortplaatsen en in het milieu. Er komt meer plastic bij dan we kunnen opruimen, ook al doen we nog zo ons best. De enige manier om plasticvervuiling te verminderen en te voorkomen, is veel minder plastic te gebruiken” (De Plastic Soup Foundation, z.d.).

Het plastic uit de beauty-industrie, het verpakkingsmateriaal, is heel lastig recyclebaar. Veel verpakkingen waarop staat dat ze gerecycled kunnen worden, kunnen dat eigenlijk niet. Wanneer er nog product in de verpakking zit bijvoorbeeld, gaat de vlieger al niet op. Dat komt doordat er dan nog chemicaliën in de verpakking zitten en die zouden het grondwater vervuilen wanneer ermee aan de slag wordt gegaan. Daarnaast ligt het ook nog aan de grootte van de verpakking of de verpakking gerecycled kan worden. Niet iedere grootte kan worden gerecycled. In de tweede aflevering van Beauty Laid Bare vertelt ecologie-expert Martin Bourque dat de verpakking minimaal de grootte van een vuist moet hebben om gerecycled te kunnen worden. Je potje met setting powder, je bronzer, blush, lipstick en nog veel meer zijn dus heel lastig te recyclen wanneer ze in plastic verpakkingen zitten. Ook brengt de kleur van de plastic verpakkingen nog een probleem met zich mee. Zwart plastic is namelijk meestal niet recyclebaar, omdat je daarmee het nieuwe product enkel de kleur zwart kan geven.

Alles wat niet gerecycled kan worden, eindigt op een vuilnisbelt en dus voor een groot deel in het milieu. En goed om te weten: het kan 450 tot 500 jaar duren voordat plastic is afgebroken.

Zo kan het ook

Gelukkig zijn er in de beauty-industrie ook bedrijven die zich wel bekommeren om de natuur. Deze bedrijven hebben bijvoorbeeld een recyclingprogramma. Voorbeelden van dit soort bedrijven:

1. Kiehl’s

Kiehl’s beloont klanten voor recyclen met hun Recycle and Be Rewarded-programma. Je kunt al je (full size) lege verpakkingen bij de winkels van Kiehl’s inleveren en zij sturen deze vervolgens naar het recyclingbedrijf TerraCycle. Na het inleveren van tien producten, mag je een travel size product uitkiezen. Win-win dus!

2. M.A.C.

M.A.C heeft het eigen recyclingprogramma genaamd Back 2 M.A.C. Voor iedere zes ingeleverde lege items, mag je een lippenstift naar keuze meenemen.

3. Pacifica Beauty

Ook dit make-up merk heeft een eigen recyclingprogramma. Met het inleveren van gebruikte producten, kun je als klant punten verdienen die je uiteindelijk kunt inruilen voor nieuwe producten. De ingeleverde verpakkingen worden gerecycled. Hiervan worden nieuwe scheermesjes en tandenborstels gemaakt die het merk weer verkoopt.

4. Lush

Lush is goed bezig op het gebied van recyclen. Het merk heeft namelijk een eigen recycling-centrum. Hier gaan alle ingeleverde potjes naartoe waarna ze worden omgesmolten tot nieuwe potten. Als klant krijg je een gezichtsmasker cadeau wanneer je vijf lege potten hebt ingeleverd bij Lush.

5. Origins

Origins neemt niet alleen de lege verpakkingen van het eigen merk aan, maar ook die van andere cosmetica merken. Als je een lege verpakking inlevert, krijg je er een gratis sample voor terug.

Ook zijn er make-up merken die hun producten in herbruikbare verpakkingen of plasticvrije verpakkingen stoppen. Een aantal plasticvrije aanraders:

1. De blush van Boho Green Make-up. Deze blush zit in een kartonnen verpakking en kost €13,22.
2. De mascara van ZAO. Deze mascara komt in een bamboe verpakking en kost €20,90.
3. Het oogschaduwpalet van Honest Beauty. Dit palet is gemaakt van karton en kost €29,99.
4. De On The Go Style Kit van EcoTools. Deze kit bevat vier kwasten die zijn gemaakt van gerecyclede materialen, heeft een plasticvrije verpakking en kost €13,99.
5. De Wavelength highlighter van Lethal Cosmetics. Deze highlighter zit in een kartonnen verpakking die ook nog eens hervuld kan worden. De kosten: €20,74.

Bovengenoemde merken verkopen nog veel meer make-up producten in plasticvrije verpakkingen, dus ik zou zeker eens een kijkje nemen in hun assortiment.

Als je nog meer wilt weten over het recyclen van make-up producten en hier iemand uit de beauty-industrie over wilt horen, raad ik je aan onderstaande podcast te beluisteren. Het is een ontzettend interessant en eerlijk gesprek tussen twee (duurzame) beauty-journalisten en de oprichter van het duurzame make-up merk Pacifica Beauty.

Ik kan je alvast het antwoord op de titel van de podcast geven: Oogschaduwpaletten. Veel luisterplezier!

 

H3 – Plastic op je bord

En wat nou als ik je vertel dat het plastic niet alleen in de natuur terechtkomt, maar ook in ons lijf! Ik had hier zelf helemaal geen weet van. Shame on me. Maar als ik dit niet wist, terwijl ik me toch zo nu en dan in duurzaamheid verdiep, dan is dit wellicht voor meer mensen nog onbekend. Dus, plastic in ons lijf, hoe kan dat precies? Ik leg het je uit.

Microplastics zijn hele kleine stukjes plastic die ontstaan doordat grotere stukken plastic afbrokkelen. De Plastic Soup Foundation legt uit dat het plastic afbrokkelt door zonlicht, zuurstof, wrijving en doordat dieren aan het plastic knabbelen. Microplastics zijn ontzettend klein. Ze zijn maximaal vijf millimeter, maar ze zijn vaak niet eens met het blote oog te zien. Én ze kunnen zelfs in nog kleinere stukjes uiteenvallen. Die noem je nanoplastics. Deze micro- en nanoplastics kunnen tot aan ieder hoekje van de wereld reiken, doordat ze zich in zowel het water als in de lucht en de grond bevinden. Al deze deeltjes zijn schadelijk voor de natuur. “Wat we weten is dat alle diersoorten, inclusief de mens, ze binnenkrijgen en dat de allerkleinste deeltjes — de nanoplastics — zich door het lichaam kunnen verspreiden en mogelijk zelfs organen en hersenen kunnen bereiken. Ook weten we dat de concentratie van kleine deeltjes in het milieu alleen maar toeneemt, en mogelijk dus ook in het menselijk lichaam” (Plastic Soup Foundation, z.d.).

Yikes. Plastic in je organen. Dat klinkt niet best en dat is het waarschijnlijk ook niet. Het Europees Parlement laat weten dat het effect op de menselijke gezondheid tot nu toe nog onbekend is, “maar kunststoffen bevatten vaak additieven, zoals stabilisatoren of vlamvertragers, en andere mogelijk giftige chemische stoffen die schadelijk kunnen zijn voor het dier of de mens die ze inslikt” (Europees Parlement, 2018).

Er wordt op dit moment veel onderzoek gedaan naar de precieze gevolgen van microplastics in ons lichaam. De kans dat microplastics niet goed zijn voor onze gezondheid, is zeer waarschijnlijk.

En we krijgen de microplastics niet alleen via de voedselketen binnen, maar ook via cosmetica. Microplastics worden voor verschillende redenen in cosmetica gebruikt. Zo worden ze in veel crème-producten gebruikt om het product wat dikker, en dus beter smeerbaar, te maken. Ook zitten er microplastics in veel mascara’s, lippenstiften en oogschaduws.

Microplastics kunnen in ontzettend veel verschillende vormen voorkomen in cosmetica. Er zijn honderden ingrediënten die aan kunnen geven of er microplastics in het product zitten. Dat maakt het checken van de ingrediëntenlijst op microplastics haast onmogelijk. Gelukkig heeft de Plastic Soup Foundation daar iets heel handigs op bedacht. Zij hebben de app genaamd Beat The Microbead ontwikkeld. Via deze app kun je heel gemakkelijk checken of je producten microplastics bevatten of niet. En mocht je de app niet kunnen of willen downloaden, dan kun je het ook via hun website checken:

https://www.beatthemicrobead.org/

 

H4 – Het leed dat dierproeven heet

Wat de termen dierproefvrij en vegan inhouden

Helaas wordt er anno 2021 nog steeds op dieren getest. Dit gebeurt ook (veelvuldig) in de beauty-industrie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘vegan’ en ‘cruelty free’ (oftewel ‘dierproefvrij’). Wanneer een product vegan is, houdt dat in dat er geen dierlijke stoffen of stoffen uit de bijproducten van dieren in het product zitten. De term ‘dierproefvrij’ betekent meer dan alleen het niet testen van de eindproducten op dieren. Het betekent ook dat alle ingrediënten nooit zijn getest op dieren, dat geen van de leveranciers test op dieren én dat geen enkele derde partij (zoals het moederbedrijf, het laboratorium en de affiliate bedrijven) test op dieren. Tot voor kort (lees: 1 mei 2021) was het in China nog wettelijk verplicht om cosmeticaproducten op proefdieren te testen. Daarom konden bedrijven die hun producten in China verkochten, zichzelf niet cruelty free noemen. Nu is daar verandering in gekomen. Door de nieuwe wetgeving hoeft geïmporteerde make-up in China niet meer op dieren te worden getest. Make-up behoort namelijk tot de groep ‘algemene cosmetica’. Er is ook nog een categorie, de ‘cosmetica met speciaal doeleinde’, die nog wel op proefdieren wordt getest. Op de website van Shop Like You Give A Damn wordt uitgelegd dat de cosmeticaproducten die tot deze groep behoren, een functionele of medische claim hebben. Hierbij kun je onder andere denken aan zonnecrèmes, haarverfproducten en producten met een huidoplichtende en anti-acné claim (Jopie, 2021). Deze nieuwe wetgeving is een stap in de goede richting voor de verduurzaming van je make-up routine, maar er zitten nog wel wat haken en ogen aan. De make-up merken moeten bijvoorbeeld aan een aantal voorwaarden voldoen en als ze daar niet aan voldoen, moeten de producten alsnog op proefdieren worden getest.

Waarom je dierproeven wil vermijden

Er bestaan hele mooie, kwalitatieve én betaalbare make-up merken die 100% dierproefvrij zijn. Het is dus zeker mogelijk om dierproeven te vermijden. En dat is maar goed ook, want dierproeven zijn echt niet fraai. De Dierenbescherming vermeldt op de eigen website dat proefdieren speciaal worden gefokt voordat ze naar een proefdierlaboratorium gaan. “De dieren die gefokt worden, kunnen niet allemaal gebruikt worden voor dierproeven. Voor bepaalde proeven zijn er alleen vrouwtjesdieren nodig, de mannetjes worden dan niet gebruikt. De dieren die niet gebruikt worden, zijn ‘over’ en worden gedood” (Dierenbescherming, z.d.). En nadat de dierproeven klaar zijn? Tja, dan worden de meeste dieren alsnog gedood. Van een prettig leven valt dus niet te spreken voor deze dieren.

Merken die vegan en dierproefvrij zijn

100% dierproefvrij én 100% vegan: dat is een make-up merk dus niet zomaar. Toch zijn er merken die zich inzetten voor duurzaamheid en aan alle eisen voldoen om zich terecht vegan en cruelty free te noemen. Een aantal populaire merken die zowel vegan als dierproefvrij zijn:

• Elf
• CoverFX
• Lime Crime
• EcoTools
• Isle of Paradise
• Milk Makeup
• Pacifica Beauty
• Summer Fridays
• Tower 28
• Danessa Myricks
• Farsáli
• ONE/SIZE
• Real Techniques

Mocht je van je eigen make-up producten willen weten of ze vegan en/of dierproefvrij zijn, dan kun je een kijkje nemen op deze geweldig handige pagina met een merkenlijst op de website genaamd Cruelty-Free Kitty:

https://www.crueltyfreekitty.com/list-of-cruelty-free-brands/

 

H5 – Zorg voor jezelf

Tijd voor een korte gezondheidsquiz! In de beauty-industrie worden duizenden verschillende ingrediënten gebruikt om producten te maken. Niet alle ingrediënten zijn onschadelijk. Hieronder staan een paar vragen over (schadelijke) stoffen uit de beauty-industrie. Ik ben benieuwd naar hoeveel je er al over weet. De antwoorden staan eronder. Succes!

De vragen:

1. Welke schadelijke stof wordt soms in talk gevonden?
2. Wat kunnen parabenen verstoren?
3. Welke stof geeft bronopol af?
4. Waarom kun je beter lippenbalsems met minerale oliën vermijden?

 

De antwoorden:

1. Asbest.
2. De hormoonhuishouding.
3. Formaldehyde.
4. In de minerale oliën kunnen kankerverwekkende stoffen zitten.

En? Hoe ging de quiz? Wist je het antwoord op een van deze vragen niet? Dat is helemaal niet zo gek. Voordat ik begon aan mijn zoektocht naar informatie over duurzame make-up, had ik op geen enkele vraag het antwoord geweten. Maar goed, ik ben blij dat ik die nu wel weet. Ik zal hieronder wat dieper op de vragen en antwoorden ingaan.

Ten eerste: Asbest in talk. Toen ik dat voor het eerst hoorde, schrok ik daar behoorlijk van. In de beauty-industrie wordt namelijk veel talk gebruikt. De talk wordt in talkmijnen gewonnen. Waar talk ontstaat, kan ook asbest ontstaan. Zo kan het dus gebeuren dat er asbest door de talk heen zit wanneer er talk uit de mijnen wordt gehaald. En wanneer het asbest er niet volledig uitgehaald wordt en er niet precies genoeg getest wordt, kan het asbest dus in de producten terechtkomen. Dat moet je niet willen, want asbest is een kankerverwekkende stof. Je kunt talk in verschillende soorten producten tegenkomen zoals blush, poeder en oogschaduw.

In de Europese Unie, en dus ook in Nederland, wordt vrij streng gecontroleerd op asbest. Daarom is het meestal veilig om in een Nederlandse of Europese (web)winkel producten met talkpoeder te kopen. Op Waarzitwatin.nl, de website die is gemaakt door VeiligheidNL en het RIVM, staat dat het online kopen van producten met talkpoeder bij een webwinkel buiten de Europese Unie mogelijk onveilig is (Waarzitwatin, z.d.).

Dan zijn er nog de parabenen. Parabenen vallen onder de EDC’s, oftewel de endocrine-disrupting chemicals. Zoals je door de quiz al weet, kunnen parabenen de hormoonhuishouding verstoren. Parabenen functioneren als conserveringsmiddelen. Om te checken of er parabenen in een make-up product zitten, kun je naar de ingrediëntenlijst ervan kijken. Wanneer er een ingrediënt waarvan de naam eindigt op ‘paraben’ in zit, weet je genoeg. Voorbeelden zijn de ingrediënten genaamd ethylparaben en propylparaben.

De derde vraag ging over de stof genaamd bronopol. Als je nog nooit van bronopol hebt gehoord, zegt het antwoord je wellicht ook weinig. Daar gaan we nu verandering in brengen, want het is goed om te weten wat deze stof voor effect kan hebben op je gezondheid. In een artikel op de website van de Consumentenbond wordt uitgelegd dat formaldehyde een giftige en kankerverwekkende stof is én dat je er allergisch voor kunt zijn. Daarom mag er maximaal 0,1% bronopol in een product zitten (Ten Grotenhuis, 2020).

En als laatste de minerale oliën in lippenbalsems. Volgens Brigitte van der Bent, redacteur-onderzoeker bij de Consumentenbond, kun je deze beter vermijden omdat in minerale oliën de koolwaterstoffen MOSH en MOAH kunnen zitten die mogelijk kankerverwekkend zijn (van der Bent, 2021). Deze stoffen zitten in verschillende producten, maar bij lippenbalsems vormt het een risico omdat je een deel van de opgesmeerde lippenbalsem binnenkrijgt. In hetzelfde artikel vertelt Van der Bent over een recente test van de Deense consumentenorganisatie Taenk. Er werden 51 lippenbalsems getest op hormoonverstorende en allergene stoffen en minerale oliën. Dertien van deze lippenbalsems kregen een onvoldoende. Tot mijn verbazing zitten daar enorm populaire lippenbalsems tussen, zoals de Labello Original Care, Kielh’s Lip balm #1, de Carmex Classic en de Elizabeth Arden Eight Hour cream SPF 15. De volledige lijst met afraders kun je hier zien.

Je huid is je grootste orgaan. Rekening houden met wat je op je huid smeert is dus geen overbodige luxe voor je gezondheid. Bovengenoemde stoffen zijn een greep uit de lijst van omstreden ingrediënten. Mocht je meer willen weten over clean beauty en hoe je het zelf kunt maken, dan kun je onderstaande infographic genaamd A Guide To Clean Beauty van Hola! bekijken.

 

H6 – Green or greenwashing?

Een verdwijnende orang-oetan, een riool vol plastic, microplastics in je lijf en dierproeven: de beauty-industrie heeft er een groot aandeel in. Gelukkig zijn er steeds meer consumenten die zich om deze issues bekommeren en op zoek gaan naar duurzame alternatieven. Bedrijven zijn hier uiteraard van op de hoogte. Daarom vliegen termen als ‘clean beauty’, ‘paraben-free’, ‘natuurlijk’ en ‘biologisch’ je tegenwoordig om de oren. Dit gebeurt helaas te pas en te onpas, want niet ieder bedrijf dat zichzelf als duurzaam presenteert, is dat ook daadwerkelijk. Dit noem je greenwashing.

Hoe herken je greenwashing? Ik geef je een paar tips.

1. Vage termen

Bedrijven gebruiken vaak vage termen als ‘natuurlijk’, ‘biologisch’ en ‘duurzaam’. Wanneer een bedrijf dit soort termen gebruikt, maar verder vaag is over hoe ze precies ‘duurzaam’ of ‘natuurlijk’ zijn, zijn ze dat waarschijnlijk ook niet. ‘Natuurlijk’ is geen beschermde term dus kan heel gemakkelijk door Jan en alleman worden gebruikt.

2. Nadruk op slechts één eigenschap

Wanneer de focus op slechts één eigenschap van het product ligt, mogen de alarmbellen gaan rinkelen. Dit betekent namelijk vaak dat die ene groene eigenschap ook echt de enige is.

3. Misleidende verpakkingen

Veel bedrijven gebruiken misleidende verpakkingen. Een groene verpakking en afbeeldingen van planten hoeven namelijk niet te betekenen dat het product duurzaam is. Kijk dus vooral naar de ingrediëntenlijst om hierachter te komen.

4. Keurmerken

Dan zijn er nog de keurmerken. Op verpakkingen zijn vaak keurmerken te vinden, maar dit betekent niet altijd even veel. Er zijn namelijk ook bedrijven die keurmerken gebruiken die er geloofwaardig uitzien, maar die helemaal niet bestaan. Gelukkig heeft Milieu Centraal een handige keurmerkenwijzer ontwikkeld. De keurmerkenwijzer voor cosmetica kun je hier zien.

5. De doelstellingen

Ook zijn er nog bedrijven waarbij de groene doelstellingen slechts doelstellingen zijn. Wanneer bedrijven groene doelstellingen hebben, maar er weinig tot niks aan doen om die doelen ook daadwerkelijk te bereiken, blijven de doelstellingen dus slechts doelstellingen. Je kunt erachter komen wat de bedrijven doen door op hun website te kijken. Bedrijven die groen bezig zijn, vermelden meestal echt wel op welke manier ze dat doen.

Heb je zelf een bedrijf of werk je voor een bedrijf dat zich presenteert als een duurzaam bedrijf? Kijk dan vooral onderstaande video. Dit is een TEDx Talk van Mathias Juell Johnsen, hoofd communicatie en politiek bij Skift – Business Climate Leaders, over wat je moet doen als bedrijf om te voorkomen dat je aan greenwashing doet.

H7 – Handige info

Ben je benieuwd geworden naar het gebruik van palmolie door je favoriete merken? Check hun score via het WNF palmolie-scorebord: http://palmoilscorecard.panda.org/

Mocht je nog meer willen weten over het recyclen van je make-up producten, dan kun je onderstaande podcastaflevering What You Need to Know about Recycling Your Beauty Products van Gloss Angeles beluisteren. Hier wordt nog dieper ingegaan op de opties voor het recyclen van je make-up producten.

Zo, duizelt het je al van alle informatie en tips? Dat kan ik heel goed begrijpen. Voor een concreet voorbeeld van een duurzame make-up routine van A tot Z, kun je deze video van YouTuber Shelbizleee bekijken: