Duurzame mode duurt het langst
Buy less, choose well and make it last.
Lisette Wolken
Wil jij je diep van binnen inzetten voor een duurzame mode-industrie? Wil je geen kleding kopen dat door kinderhandjes is gemaakt, maar kun je het T-shirt van een paar tientjes niet laten liggen bij de H&M of ZARA? Dan ben je niet de enige. We zitten vast in een consumptiemaatschappij. Om de zes weken is er een nieuwe collectie te bewonderen bij de grote fast fashion ketens. De industrie wakkert daardoor het verlangen aan om steeds iets nieuws te dragen. Kopen, kopen, kopen en hebben, hebben, hebben, zijn daarbij kernwoorden geworden. Fast fashion moet plaats maken voor slow fashion: duurzame, eerlijke en verantwoorde kleding. Fast fashion maakt de wereld kapot. Maar niet getreurd: jij kan helpen om duurzame kleding in een stroomversnelling aan de top te brengen, want duurzame mode duurt letterlijk en figuurlijk – het langst.
HOOFDSTUK 1. BREEK MET FAST FASHION
MIJN EIGEN VERHAAL OVER MIJN BREUK MET FAST FASHION. LAAT JE VOORAL INSPIREREN EN SCHAF JE EIGEN UNIEKE, VINTAGE EN VERANTWOORDE GARDEROBE AAN.
Ik begon een paar jaar geleden aan mijn studie op het Amsterdam Fashion Institute. Ik was altijd al kleurrijk en trendgevoelig gekleed, maar ik kocht weliswaar al mijn kleding bij de goedkope modeketens zoals de H&M, Costes of ZARA.
Op mijn eerste schooldag werd ik gelijk geconfronteerd met de documentaire: The True Cost. Een ingrijpende documentaire over de vervuilende kledingindustrie en onze verschrikkelijke consumptiemaatschappij. ‘Kopen en hebben’, staan daarbij boven aan het lijstje. Het lijkt wel hoe meer kleding je hebt, hoe beter. Om vervolgens alsnog altijd je lievelingsoutfit te dragen.
‘’Kijk eens wat vaker om je heen en wees je bewust van het leven en de impact van kleding op onze maatschappij’’, zei mij leraar. Ik liep een paar dagen later door de stad. Daar stond ik dan, binnen in de ZARA. Het was net september, sale tijd – oftewel: pakken wat je pakken kan. Ach, het kost toch geen drol.
Ik keek om mij heen en schrok me dood. Alle kleding die was gemaakt door kinderhandjes vlogen bijna voor een tientje over de toonbank. Het leek wel op het hamsteren tijdens de coronacrisis.
Dit was voor mij de omslag. Ik zou het anders gaan doen. Ik ging mij steeds meer verdiepen in duurzame kledingopties. Het begrip duurzaamheid is natuurlijk erg breed. Voor de één is dat een T-shirt dat van organisch katoen is gemaakt, voor mij betekent het meer dan dat. Het gaat niet alleen om het materiaal. De productie speelt ook een grote rol.
Ik speurde het internet af. Ik kwam bij duurzame merken als MUD jeans terecht. Kleding leasen in plaats van kopen. Na een seizoen zijn we er toch weer op uitgekeken. Ik verdiepte me verder in verantwoorde opties en kwam ook bij merken als Essentiel Antwerp terecht. Ja, het is duur! En eigenlijk als student of millennial niet te betalen, maar het is wel verantwoord én het gaat lang mee.
Maar niet alleen duurzame merken stonden boven aan mijn lijstje. Ik kreeg ook een liefde voor tweedehandsitems. Ik geef toe, ik ben geen groot fan van de doorsnee kringloopwinkel. Maar goed nieuws: er zijn tegenwoordig zoveel leuke boetiekjes met tweedehands designer items of kleding die amper is gedragen. Ik werd op slag verliefd toen ik een geweldige vintage Baum und Pferdgarten broek zag hangen in één van mijn favoriete vintage winkels in Den Bosch. Uniek en tweedehands, een ultiem geluksgevoel. En zo begon mijn duurzame leven. Ik ontwikkelde een nieuw motto: ‘liever een kledingstuk minder, dan een kast vol kinderhandjes.’
TED TALK: Gabriella Smith. ‘I broke up with fast fashion and you should do too.’
HOOFDSTUK 2. HET STIGMA DAT KLEEFT AAN TWEEDEHANDSKLEDING
TWEEDEHANDSITEMS: SMERIG EN VERWASSEN! MAAR DAT HOEFT HELEMAAL NIET ZO TE ZIJN. ER HANGT EEN GROOT STIGMA AAN TWEEDEHANDSKLEDING, MAAR WAAROM? WE WILLEN TOCH ALLEMAAL UNIEK ZIJN?
Kleding een tweede leven geven, waarom niet? Het is niet alleen goed voor je portemonnee, maar ook voor het milieu. Er wordt vaak voor de goedkope optie gekozen. En dan komt de voorspelling al snel uit: de goedkope kleding is na een paar keer dragen uit gelubberd. Daarna wordt het natuurlijk weggegooid, belandt het op een vuilnisbelt en beginnen we weer van vooraf aan: terug naar de winkels en iets nieuws kopen. Het is een oneindige vicieuze cirkel die we met de hele maatschappij moeten doorbreken.
Steeds meer modeketens verdiepen zich in pre-owned items, zoals Zalando. Gedragen items krijgen een tweede leven. Vaak zijn deze items nog in goede staat. Het is ook niet voor niets dat online platforms zoals Vinted en Markplaats zo populair zijn geworden door het kopen en verkopen van kleding. Tweedehandskleding heeft veel voordelen, zoals het besparen van middelen en grondstoffen. Daar wordt vooral het milieu heel blij van.
Maar waarom hangt er dan nog zo’n groot stigma op tweedehandskleding? Tweedehandskleding wordt vaak gezien als een stigma van armoede. Net alsof je niet genoeg geld hebt voor nieuwe kleding. Daarnaast wordt tweedehands kleding vaak weggezet als vies of saai. Dit komt omdat het kledingstuk al door andere mensen is gedragen. Het stigma heeft zich vooral ontwikkeld door kringloopwinkels. Mensen brachten hun oude kleding daarheen en dan werd het rustig gekreukt opgehangen. Bij veel vintage winkels is dat niet meer het geval. De kleding wordt vaak gewassen en gestreken voordat het in de winkel verschijnt.
Bij een nieuw kledingstuk is het altijd de vraag of het kledingstuk hetzelfde blijft zoals je het hebt gekocht. ‘What you see, is what you get’, bij tweedehandskleding. Het is namelijk al gewassen, zal niet meer krimpen en mocht het kledingstuk vervagen van kleur, dan is dat waarschijnlijk al gebeurd. Toch twijfelen veel mensen aan de kwaliteit van tweedehandskleding. Het kledingstuk is soms al voor een langere tijd gedragen, dus hoe lang gaat het dan nog mee? Je kunt ervan uit gaan dat kleding die bij vintagewinkels hangt net zolang meegaat als kleding van normale kledingzaken. Het kan wel voorkomen dat er een knoop mist of dat er op sommige plekken een klein gaatje is te vinden.
Toch is vintage kleding veel unieker en een beter alternatief voor nieuwe kleding. Je bent dan bijna van een ding verzekerd: jij bent de enige die het item heeft. Bovendien draag je bij aan een circulaire economie. Wanneer jij op het kledingstuk bent uitgekeken, is er altijd nog wel iemand die het graag aan zijn of haar garderobe wil toevoegen.
‘The Circular Movement’. In de Circular movement worden de vastgeroeste stigma’s binnen de (fast) fashion industrie tot een einde gebracht (3-delig).
HOOFDSTUK 3. WAAROM ER EEN EINDE MOET KOMEN AAN HET FAST-FASHION TIJDPERK
TWEEDEHANDSKLEDING IS VIES EN SAAI, MAAR FAST FASHION BRENGT NOG VEEL MEER VUIL MET ZICH MEE. KLEDING MOET KOSTEN WAT HET KOST ZO GOEDKOOP MOGELIJK WORDEN GEPRODUCEERD. MAAR WAAROM VERNIELEN WE ONZE EIGEN WERELD? ONDER HET MOTTO WEES LIEF VOOR ELKAAR, KUNNEN WE OOK WEL IETS LIEVER ZIJN VOOR ONZE NATUUR.
Voor wie het even kwijt is: fast fashion is een groot begrip binnen de mode-industrie. Het is een snelle en hoge productie die op zijn beurt weer zorgt voor een snelle consumptie. Eigenlijk een proces waarin alles gericht is op zo snel én zo goedkoop mogelijk, zoals bij de grote ketens H&M of ZARA. Iets wat je hebt gekocht hangt twee weken later niet meer in de winkels. Maar wat wordt er dan mee gedaan? Een pijnlijk antwoord: verbrand of weggegooid. De hoge omloopsnelheden zorgen ervoor dat de consument blijft kopen, er hangt immers steeds weer iets nieuws in de etalages. Én veel Nederlanders houden van veel voor weinig, zo werkt het nou eenmaal. Maar fast fashion is een grote verbruiker van CO² uitstoot, een hoge afvalberg en milieu- en waterverspilling.
De productie van nieuwe kledingstukken is dus erg slecht voor het milieu. Het kost bijvoorbeeld al een enorme hoeveelheid water om een katoenplant te laten groeien. Het produceren van één T-shirt en één spijkerbroek staat samen gelijk aan 20.000 liter water, daarvoor kan je 175 keer in bad gaan. Per jaar wordt er ongeveer 34 miljard kilo aan kleding geproduceerd. Giet dat water maar eens over Nederland heen. We zouden dan bijna verzuipen.
Maar stel je loopt door de stad en ziet opeens een felgekleurde trui met een toffe print in de etalage hangen. Lekker opvallend, hip en fris zou je denken. Toch zijn precies deze giftige kleurstoffen de een na grootste watervervuilers. Zoet water wordt vooral vervuild door kleurstof. Kleurstoffen geven ook giftige dampen af, die gevaarlijk zijn voor alle levende wezens. Laten we de Ganges rivier in India als voorbeeld nemen. Deze historische rivier is in de afgelopen jaren langzaam overleden. Overtollige verf en kleurstoffen uit fabrieken werden afgevoerd naar deze rivier. Rivieren zouden zichzelf weer tot leven kunnen wekken, helaas is de Ganges zo vervuild dat het zichzelf niet meer kan redden.
In de afgelopen 20 jaar is de kledingproductie bijna verdubbeld. Het aantal keer dat een kledingstuk wordt gedragen is met 36% afgenomen – best schokkend al zeg ik het zelf. Kleding wordt dus veel sneller weggegooid, terwijl wellicht vrienden, familie of kinderen in ontwikkelingslanden heel blij zouden zijn met een stuk stof om hun lichaam.
In de Verenigde Staten wordt elke seconde een vuilniswagen met textiel naar een stortplaats gebracht. De bergen textiel nemen zelfs hectares land over. Wanneer textiel op een stortplaats belandt, kan het jaren duren voordat die enorme berg vergaat. Het kan bijvoorbeeld wel tweehonderd jaar duren voordat je favoriete sportkleding van polyester is vergaan. De kleding laat ondertussen rustig zijn chemicaliën en grondstoffen achter, die de bodem en het grondwater hardnekkig aantasten. We zouden toch echt wat liever kunnen zijn voor onze moeder aarde.
Documentaire ‘The true cost’. Deze documentaire gaat over de impact van de mode-industrie op de wereld. Ook te zien op Netflix.
HOOFDSTUK 4. IS JOUW KLEDING DUURZAAM EN VERANTWOORD?
FAST FASHION KLEDING VERVUILT DUS ONZE WERELD, MAAR DE KLEDING IS WEL IN VEEL GARDEROBES IN GROTE MATE AANWEZIG. WIL JE HET ROER VOOR EENS EN VOOR ALTIJD OMGOOIEN? MET DEZE TIPS KIES JE VOOR EEN DUURZAME EN VERANTWOORDE GARDEROBE. EN WIL JE ONDERZOEKEN HOE ‘SCHOON’ JOUW KLEDINGKAST AL IS? DOE DE TEST EN WIE WEET BEN JE AL WEL ‘SCHONER’ DAN JE DENKT.
- Is het geproduceerd onder goede omstandigheden?
Bijna elk kledingstuk heeft een label met de oorsprong van het product. De werkomstandigheden voor elk land zijn zichtbaar op de website van de Schone Kleren Campagne (SKC).
- Heeft het kledingstuk een duurzaamheidscertificaat?
Fairtrade kleding is te herkennen aan verschillende Fairtrade labels. Al deze labels geven aan dat er rekening is gehouden met mens, dier en milieu. Een label, oftewel het certificaat, betekent dat een extern bedrijf het productieproces van een kledingmerk in de gaten houdt. Het externe bedrijf kijkt of het proces verloopt volgens de door hen gestelde eisen. Wanneer de kleding aan alle eisen voldoet, krijgt het kledingstuk een certificaat. Elk kledingstuk wordt dus apart beoordeeld.
- Zijn er duurzame materialen gebruikt?
Het materiaal van kleding speelt een grote rol. Zijde, biologisch katoen of linnen zijn echte duurzame materialen. Zijde wordt namelijk gemaakt van rupsen. De rups levert zijdedraad en daarna maken mensen er stof van. Het dier wordt dus niet doodgemaakt of als slaafje gebruikt.
- Is er sprake van greenwashing?
De term ‘greenwashing’ wordt gebruikt wanneer organisaties pretenderen groener of meer maatschappelijk verantwoordelijk te zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Merken die aan greenwashing doen, willen vaak de positieve effecten van een duurzaam imago ervaren, maar zijn niet bereid om daadwerkelijk te verduurzamen.
Hoe schoon is jouw kledingkast? Doe de test en kom erachter of je deze tips kunt gebruiken!
Quiz, hoe ‘schoon’ is jouw kledingkast?
HOOFDSTUK 5. GROTE MODEHUIZEN VERNIEUWEN EN INSPIREREN
DE KLEDINGKASTEN BIJ DE GROTE MODEHUIZEN WORDEN GELUKKIG AL STEEDS ‘SCHONER’. DE CORONACRISIS HEEFT EEN HOOG BEWUSTZIJN AANGEWAKKERD. NU IS HET TIJD OM DOOR TE ZETTEN. DE GROTE MODEHUIZEN ZIJN NAMELIJK DE GROOTSTE INFLUENCERS EN KUNNEN HET JUISTE VOORBEELD GEVEN. WELLICHT DAT DE GROTE KETENS HET NIEUWE BEGRIP ‘UPCYCLING’ DAN OOK EENS NABOOTSEN.
De grote modehuizen zijn vaak voorlopers op het gebied van duurzaamheid. Van Gucci tot Balenciaga, de grootste modehuizen maken tegenwoordig nieuwe collecties uit oude materialen – oftewel upcycling.
Balenciaga introduceerde al shaggy jassen, gemaakt van schoenveters en Marni maakte patchwork buitenkleding. Upcycling is de toekomst en nu al de grote winnaar van het zomer/lente seizoen van 2021. Maar niet alleen Balenciaga en Marni verdiepten zich in upcycling. Miu Miu kondigde in oktober vol trots de lancering van een nieuwe upcycled collectie aan. Een exclusieve capsule collectie met tachtig unieke jurken. De jurken zijn gemaakt uit antieke stukken die zijn gevonden in vintage winkels van over de hele wereld.
Schelden met upcycling
‘’In 2017 werden er voor het eerst overgebleven materialen gebruikt’’, vertelt ontwerpster Gabriela Hearst aan Vogue. Er hing een groot taboe op tweedehands materialen. Veel modehuizen wilden juist vernieuwen door middel van nieuwe stoffen. Er waren al een aantal jonge designers zoals Bethany Williams en Priya Ahluwalia die een poging waagden om upcycling een nieuw leven te geven. Nu sluiten ook eindelijk de luxe modehuizen zich aan bij deze trend.
Het leek wel of upcycling een scheldwoord was voor de grote modehuizen. Dat woord stond zeker niet in het woordenboek van de luxe merken. Gabriela Hearst ontwikkelt nu ook haar eigen upcycled collectie. Deze bestaat voor 60% uit gerecyclede materialen. ‘’Ik vind het een hele mooie ontwikkeling voor de toekomst. Het is wel vaak passen en meten want soms kom je net een stuk te kort van een bepaalde stof. Maar ook dan zijn we creatief, we zoeken altijd naar oplossingen’’, aldus Hearst.
Nood is hoog
De coronacrisis heeft er niet alleen ingehakt bij de horeca en winkels, zelfs de grote modehuizen hadden het lastig. Veel ontwerpers konden geen nieuwe materialen importeren uit andere landen. Veel landen zaten op slot of mochten om veiligheidsredenen niet exporteren. Ontwerpers waren dus genoodzaakt om oude stoffen uit hun ateliers te gebruiken. Een fenomeen waar veel modehuizen in eerste instantie zwaar tegenop zagen.
JW Anderson ging er vol optimisme in en ontwikkelde een capsule collectie genaamd Made in Britain. De collectie bestaat uit zes verschillende designs die compleet zijn gemaakt uit overgebleven stoffen en materialen. ‘’We wilden eigenlijk lokaal stoffen laten produceren, maar toen we eens goed naar ons atelier keken zagen ook wij dat we nog zoveel materiaal tot onze beschikking hadden’’, zegt creative director Jonathan Anderson.
Gevolg overbodige productie
Zoals we al eerder hebben gezien wordt er onwijs veel kleding verbrand of weggegooid bij verschillende merken. Het is dus niet verassend dat upcycling zo populair is geworden in 2021. De pandemie heeft er namelijk voor gezorgd dat er ongeveer 150 miljard euro is overgebleven aan inventaris. Dat is bijna twee keer zoveel als normaal. Veel merken gooiden eerst hun designs weg om de waarde te behouden.
Exclusief en uniek
Het grootste voordeel aan upcycling is de exclusiviteit. We leven in een maatschappij waar veel mensen in dezelfde spijkerbroek en hetzelfde shirtje lopen. Bij upcycling is dat zeker niet het geval. ‘’Zodra er een rol stof op is, stap je over op de volgende’’, legt Deense ontwerpster Cecilie Bahnsen uit. ‘’Het zorgt er duidelijk voor dat een product unieker wordt. Dat verhoogt de waarde.’’
Klanten genieten van deze uniekheid van bepaalde kledingstukken. Hierdoor wordt hun aankoop een echte investering – een echt collectors item. Het geeft ook een gevoel van vreugde als je weet dat jij de enige bent met dat kledingstuk. Want zeg nou zelf, als je ziet dat er nog maar één stuk in jouw maat hangt, dan wil je het toch nog liever hebben?
Een inspirerende podcast over het hergebruik van materialen en upcycling met Alberto, oprichter van modemerk REFAIRE.
HOOFDSTUK 6. DE EXPERT
FAST FASHION ZORGT VOOR MILIEUVERVUILING, CO² UITSTOOT EN HET KOST TONNEN MET WATER. MAAR WAT DACHT JE VAN SAMPLES? DAAR WETEN OOK DE GROTE MODEHUIZEN ALLES VAN. VOORDAT HET KLEDINGSTUK IN DE WINKELS HANGT ZIJN ER EERST NOG EEN AANTAL SAMPLES GEMAAKT. DEZE SAMPLES VLIEGEN DE WERELD OVER EN WORDEN NA EEN KRITISCHE BEOORDELING WEER TERUGGESTUURD. VIRTUAL DESIGN IS DE OPLOSSING, HIERDOOR HOUDEN NIET ALLEEN DE FAST FASHION WINKELS, MAAR OOK DE GROTE MODEHUIZEN NOG MEER STOF OVER. WE SPREKEN MET NOAH STRIJBOS OVER DE INVLOED VAN VIRTUAL DESIGN OP ONZE MODE-INDUSTRIE.
- Wat is virtual design?
‘’Virtual design is het online ontwerpen en maken van kleding. Je hebt veel vormen van virtual design. Dit kan zich namelijk ook uiten in virtual reality, een online omgeving die is vormgegeven. Bij virtual design in de mode-industrie gaan we echt uit van een digitaal programma, CLO 3D, waarin kledingstukken en patronen worden ontworpen. Hierdoor kun je de kledingstukken dus gemakkelijk aanpassen.’’
- Wat is het voordeel van virtual design voor de mode-industrie?
‘’Er zitten heel veel voordelen aan virtual design. In de mode-industrie worden namelijk veel samples gemaakt. Een sample is eigenlijk een voorbeeld-kledingstuk. Er worden eventuele wijzigingen doorgevoerd aan het kledingstuk en dan wordt de sample weer terug gestuurd naar de fabriek. De productie- en transportkosten zijn hierdoor erg hoog. Door middel van virtual design is het niet meer nodig om een fysieke sample te maken. In CLO 3D kun je namelijk alle mogelijke stoffen kiezen en je kunt gemakkelijk het patroon aanpassen. Het kledingstuk wordt altijd gepresenteerd op een avatar. Je ziet dan op een avatar hoe het kledingstuk zit. De avatar kun je namelijk ook aanpassen aan verschillende maten. Man, vrouw, kind, transgender – het kan allemaal. Daarom behoort virtual design echt tot de toekomst.’’
Virtual design is dus een duurzame optie?
‘’Virtual design is inderdaad een hele duurzame optie omdat je geen productie- en materiaalkosten hebt. Normaal moet een sample ook nog getransporteerd worden, dat is ook heel slecht voor het milieu. Er komt dan namelijk veel CO² vrij. Daarnaast worden er voor samples vaak stoffen gebruikt die ook gebleekt zijn. Bleken heeft ook geen goede invloed op het milieu.’’
- Wat zijn de nadelen van virtual design?
‘’De enige nadelen van virtual design zijn de kennis en de kosten. Er zijn namelijk maar weinig mensen die een programma zoals CLO 3D beheersen. Daarnaast is het programma heel duur om aan te schaffen. Én je hebt een zware computer nodig die het programma aan kan. Veel bedrijven willen vaak wel innoveren maar hebben niet de kennis of de middelen om hiermee te starten.’’
- Zijn er plekken waar je virtual design zelf kunt ervaren?
‘’Virtual design op het gebied van kleding kun je niet ergens zomaar ervaren omdat het gaat via de computer. Er zijn wel steeds meer winkels, zoals Nike, waarin je kleding op jezelf kunt projecteren om te zien hoe het staat. Dat is weer een andere tak van virtual design.’’
Vernieuwend! Een virtueel super model in een echte fotoshoot. Hier zie je het programma CLO 3D en de werkwijze.
HOOFDSTUK 7. JE EIGEN DUURZAME GARDEROBE SAMENSTELLEN?
WIL JE WETEN WAT DE BESTE PLEKKEN ZIJN VOOR EEN DUURZAME EN VERANTWOORDE GARDEROBE? HIERONDER VIND JE DE MOOISTE PARELTJES VAN WINKELS DIE JOU VERDER HELPEN NAAR EEN STRALEND EN DUURZAAM BESTAAN!
MUD Jeans – kleding leasen. https://mudjeans.nl/?gclid=CjwKCAjw1uiEBhBzEiwAO9B_HThk0FXib8FoNg6QkJczfGVqdEB7nJzB88ETGYJjfNHh4FrEtEGQ2xoC394QAvD_BwE
Online vegan en fair shoppen bij Shop Like You Give A Damn. https://www.shoplikeyougiveadamn.nl/
Op zoek naar de mooiste verantwoorde jeans? Die shop je bij Kings of Indigo. https://www.kingsofindigo.com/?aw_account=3537152432&aw_campaign=806472636&utm_content=brand&aw_adgroup=42342826736&aw_creative=486932449872&aw_dev=c&aw_target=kwd-298691028904&aw_type=search&aw_keyword=kings%20of%20indigo&aw_matchtype=e&aw_pos=&gclid=CjwKCAjw1uiEBhBzEiwAO9B_HWUdl6S2G0wHF9iAOsdXkrXoORWV4D_7oupIuugqKtSfrACaHs-MjxoCIpwQAvD_BwE
Mode en duurzaamheid gaan hand in hand bij JAN ‘N JUNE. https://jannjune.com/
Luxe en verantwoorde mode bij de Alchemist. https://www.alchemist-fashion.com/