Een Sinterklaasfeest zonder gedoe, je kan het al bijna niet meer herinneren. Elk jaar lopen de gemoederen weer hoog op. Twee jaar geleden brak de zwarte-pieten-discussie in alle hevigheid los. Sindsdien zijn er heel wat verhitte debatten, verwensingen, een hoop boze mensen, een reeks racistische opmerkingen en scheldpartijen geweest. De vraag is eigenlijk of er iets is veranderd, want als je nu kijkt en de balans opmaakt dan zie je dat er eigenlijk in zijn algemeenheid veel pieten nog zwart zijn. Door de vele ophef elk jaar rondom dit kinderfeest is er maar één oplossing: Zwarte Piet moet worden afgeschaft.
Er zijn elk jaar namelijk een heel aantal mensen met een migratieachtergrond die op z’n zachtst gezegd gemengde gevoelens hebben over dit feest. Kinderen die een zwart meisje in de klas uitlachen omdat ze een Zwarte Piet is, of een donkere man die zich ongemakkelijk voelt bij het idee dat hij belachelijk wordt gemaakt door het beeld van Zwarte Piet.
Als je het op deze manier bekijkt klinkt het toch wel als discriminatie. Je zou denken dat deze vorm van discriminatie tegenwoordig toch niet meer kan.
Er is ook wel wat aan het veranderen. In de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht raken roetveegpieten in de meerderheid. En een school in Utrecht komt met ‘minions’. Andere steden hebben mix van zwarte en roetveeg pieten, of zoals in Groningen, kleurpieten. Dat er bij de landelijke intocht, die live op tv wordt uitgezonden, alleen roetveegpieten meelopen met Sinterklaas, lijkt steeds meer geaccepteerd: vorig jaar vond 31 procent van de mensen het acceptabel. Dat percentage is gestegen naar 47 procent. EenVandaag vroeg de leden van het opiniepanel ook naar de toekomst van Piet. Een overgrote meerderheid ziet de traditionele Zwarte Piet verdwijnen, slechts 19 procent denkt dat er over tien jaar nog ouderwetse Pietfiguren meelopen in gemeentelijke intochten. Maar toch blijft in 250 van de 261 onderzochte gemeenten blijft Zwarte Piet zwart.
Er zijn veel theorieën over het ontstaan van Sinterklaas en zijn knechten. Veel van die theorieën bevestigen dat er sprake is van stereotypering (kroeshaar, dikke lippen, gouden oorbellen). Sommige bronnen wijzen erop dat Zwarte Piet de duivel voorstelde. Ook zou hij een Ethiopische slaaf van de bisschop kunnen zijn geweest, de bisschop stond dan model voor Sinterklaas. Er zijn ook bronnen die wijzen naar kinderslaven. Er zijn namelijk een aantal portretten gevonden van een vrouw met naast haar een kleine, donkere jongen. Daarnaast is ook duidelijk dat zwarte pieten vaan uitvoerders zijn, knechten die moeten luisteren naar de (blanke) Sinterklaas. Ook worden ze vaak als ‘dom’ gezien en maken ze vaak foutjes. Als je kijkt naar de oorsprong van deze traditie dan zie je duidelijk dat het feest is bedacht vanuit een racistisch motief. “Er is niet aan te ontkomen”, zegt kunsthistoricus Elmer Kolfin, “Zwarte Piet moet een andere vorm krijgen.” Als kenner twijfelt hij er niet aan dat de figuur is terug te voeren op kinderslaven. Michiel Kruijt, 23-10-19 uit de Volkskrant.’
De Zwarte Piet-discussie gaat ook over de Nederlandse grenzen heen. Professor Verene Shepherd uitte namens de VN scherpe kritiek: “Het is beledigend. Wij gaan ook niet de straten op en zeggen: dit is hoe alle blanke mensen eruitzien. Wij doen dat niet!” (Just Fontein, 22-10-2018, Volkskrant.) Zij is niet de enige met deze mening. Miljoenen mensen binnen en buiten Nederland ergeren zich aan Zwarte Piet.
Daarom is er alle reden Zwarte Piet te veranderen. Nooit zal iedereen dezelfde mening krijgen over Zwarte Piet, maar er kunnen wel een aantal veranderingen plaatsvinden om de feestdag iets aangenamer voor iedereen te maken. Nederlanders vinden het weliswaar moeilijk om zomaar dit leuke feest los te laten, maar er is wel ruimte voor verandering. Al is Zwarte Piet een vrolijke, lenige man, er kan toch best iets veranderd worden aan zijn uiterlijk. Op deze manier wordt het feest aantrekkelijker voor meer (buitenlandse) mensen.