De maand van zelfdiscipline, saamhorigheid en medeleven met armen.
Iedereen kent de Ramadan, maar wat weet je er eigenlijk allemaal van? Hoe ziet zo’n maand eruit? Wat is het doel? Hoe ervaren mensen deze periode? In dit artikel vertel ik met hulp van anderen wat ramadan is en ga ik iets dieper in op vasten.
1. ‘De Ramadan is een wake-upcall’
Loubna (19) vertelt graag over ramadan. Het is voor haar elk jaar een bijzondere maand en ze deelt graag haar ervaring. Hoe is het voor haar om te vasten en aan te passen in een maand waarin veel van je verwacht wordt? En hoe voelt het dat anderen daar niet een meedoen? “Vasten staat niet vast aan de islam, dus iedereen kan het proberen.”
“Ramadan is voor mij elk jaar weer een wake-upcall. Je bent aan het vasten, dus je eet en drinkt niet. Ook geen water. Mensen vragen dat elk jaar opnieuw. Het is echt wel zwaar. Aan het begin van de maand is het vooral erg wennen. De hele dag vast je en pas als de zon ondergaat in de avond, mag je weer eten en drinken. Veel mensen denken dat dat alles is, maar dat is natuurlijk niet zo. Tijdens ramadan scheld je niet, rook je niet en maak je geen ruzie. Je bidt vijf keer per dag.
Je bent er dus de hele dag heel bewust mee bezig, terwijl het leven gewoon doorgaat. Dat is ook heel belangrijk. Als je de hele dag gaat luieren of slapen, ben je eigenlijk niet goed bezig. Je moet voelen dat je ermee bezig bent. Je doet het om te voelen hoe anderen zich voelen. Niet iedereen heeft het breed. Er zijn veel mensen die geen eten en luxe hebben zoals wij. ramadan is daarom ook heel stimulerend om voedselpakketten te maken en geld te doneren. We hebben het hartstikke goed in Nederland. In veel andere landen is het wel anders. Daarom stel je je ervoor open om te voelen hoe het daar is.
Ik vind ramadan iets heel moois van de Islam. De duivel zit die maand vast, zeggen ze. Het doet ook veel goeds voor de band met mijn familie. Ik kom dichter bij hen en dichterbij het geloof. Dat betekent veel voor me, omdat ik merk dat ik het geloof nog wel eens naast me kan laten liggen. Vooral voor de familie is het heel fijn. We zien elkaar veel, niemand maakt ruzie en we trekken meer naar elkaar toe. Ook nemen we dan altijd wat lekkers voor elkaar mee. Voor na zonsondergang natuurlijk. We zaten eens echt tot 2:30 uur ’s nachts bij mijn tante. Het is gewoon zo gezellig.
Als klein kind was het weer heel anders voor me. Het is voor kleine kinderen ook een soort Sinterklaasfeest. Ze krijgen allemaal kleine cadeautjes. Iedereen neemt wat voor elkaar mee. Als vrouw doe je pas mee met vasten als je voor het eerst ongesteld bent geweest. Ongeveer vanaf 12 of 13 jaar oud dus. Ik had er heel veel moeite mee toen. Nu wel wat minder. Misschien is dat omdat we nu in thuisquarantaine zitten vanwege de coronacrisis, maar eigenlijk denk ik dat het komt doordat ik ouder ben geworden. Op werkdagen is het wat lastig, omdat ik me verveel in mijn pauzes en ik natuurlijk mijn energie nodig heb om te werken. In weekenden heb ik er minder moeite mee. Het is niet zo dat ik mijn motivatie verlies als het wat minder makkelijk gaat.
Ik zou zeker aanraden aan anderen om het ook te proberen. Het staat niet vast aan de islam. Het doel is uiteindelijk om je in te leven in een ander en jezelf van een goede kant te laten zien. Je zult heel dan ineens heel dankbaar zijn voor elk kommetje soep of broodje. Daarmee zit je dan ook meteen vol trouwens. Het is een eigen keuze en het is iets moois. Ik hoef daarom geen medelijden van anderen. Mensen om me heen kunnen gewoon lekker eten zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken dat ik dat vervelend vind. Voor nu ben ik blij met hoe het gaat. Ik kijk er wel naar uit om weer gezellig uit eten te kunnen. Of sushi te eten.”
Benieuwd naar ramadan in de coronatijden? Het NRC gaf in dit artikel een korte blik op deze periode: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/12/ramadan-tijdens-corona-bidden-via-zoom-eten-in-hangouts-a3999452
2. Geruchten over de ramadan
Hieronder zes geruchten die je misschien al wel eens gehoord hebt over de ramadan. Onder elke fabel staat een korte uitleg met hoe het wél zit.
1. Iedereen die islamitisch is, is verplicht om mee te doen aan de ramadan.
Het is verplicht, omdat het valt onder de vijf zuilen van de Islam. Maar er zijn uitzonderingen. Je mag namelijk alleen vasten als je gezondheidstoestand het toelaat. Voorbeelden van uitzonderingen zijn jonge kinderen, chronisch zieken en zwangere vrouwen.
2. Er mag zoveel gegeten worden als gewenst in de avond.
Het is de bedoeling om ook met het eten bescheiden te zijn. Dit is om je heel bewust te blijven van wat je hebt en om gezonde keuzes te maken.
3. Als iemand per ongeluk iets eet, moet de dag ingehaald worden.
Dit is niet helemaal waar. Het is wel zo dat als er een hele dag wordt overgeslagen, deze ingehaald dient te worden.
4. Tijdens het reizen moet er ook gewoon gevast worden.
Tijdens het reizen hoeft dit niet. De dagen die gemist worden door het reizen moeten na de ramadan worden ingehaald. (Leuk feitje: dit geldt ook voor astronauten.)
5. Er mag geen make-up gedragen worden tijdens de ramadan.
Dit mag wel gewoon! Het heeft niet te maken met waar de ramadan voor staat.
6. Je mag wel gewoon water drinken tijdens de ramadan.
Geen eten en geen drinken. Niets! Ook niet op warme dagen.
3. Maar wat is nu eigenlijk de ramadan?
De ramadan is de islamitische vastenmaand. De negende maand van de moslimkalender. Er doen jaarlijks zo’n anderhalf miljard mensen mee over de hele wereld. Zij vasten dan elke dag van zonsopgang tot zonsondergang. Zwangere vrouwen, jonge kinderen en chronische zieken hoeven niet te vasten.
In de Koran staat dat de profeet Mohammed zijn eerste openbaring kreeg van aartsengel Gabriël in 610 n.Chr. Gabriël dicteerde vijf verzen aan Mohammed. Deze werden onderdeel van de Koran. Het werden de vijf zuilen van de islam. Een van deze zuilen was de vastenmaand, de ramadan. Daarom is het een heel belangrijk onderdeel van de godsdienst.
In deze maand wordt er niet gegeten of gedronken, maar ook andere verlangens worden weggestopt in deze tijd. Bijvoorbeeld roken, seksuele omgang hebben, liegen, schelden, vloeken en roddelen. Om nog iets dichter bij het geloof te komen, wordt er ook vaker gebeden. Op deze manier zuiver je jezelf. Hierin staan drie belangrijke dingen centraal: zelfdiscipline, saamhorigheid en medeleven met armen. Zo zie je hoe goed je het hebt en laat je je van je beste kant zien. Om dat te vieren wordt de maand afgesloten met het Suikerfeest. Vrienden en familie komen dan samen met veel lekkernijen.
4. “Wat betekent ramadan voor jou?”
Op Instagram postte ik de vraag: ‘Wat betekent ramadan voor jou?’. Een aantal mooie antwoorden kwamen mijn kant op.
Meryem (21)
“Dat je in die maand echt beseft wat je eigenlijk allemaal heb wat een ander kan missen. Er vooral bij stil staan hoe goed je het hebt en hoe slecht andere het kunnen hebben.
Het besef staat gewoon centraal.”
Souhaila (24)
“Ramadan betekent voor mij het reinigen van m’n ziel door me te praktiseren in m’n geloof.”
Omar (30)
“De ramadan betekent veel voor mij. In de maand ramadan doe je eigenlijk beter je best om goed te zijn voor anderen maar ook voor jezelf. Je bent meer bezig met je geloof, familie en vrienden. Daarnaast is het goed voor je gezondheid. Je familiebanden worden sterker. Ik ben fit en voel me sterk gedurende deze maand.”
Mandi (23)
“It is factual and, to put it simply, a mental cleansing in my personality and my deeds. It is responsible for finding my gratitude back for things that have become normal for us, which is not a matter of course for many people. It is the most beautiful month in which you can be close to your servant and ask forgiveness for your mistakes and show remorse. Ultimately, the nicest thing for a Muslim to spend this month with the family. On the health level, it is of course absolutely blatant what happens to his body, which detoxification processes all take place. it is a very great month with a lot of joy.”
– Vertaling –
Het is feitelijk en, om het simpel te zeggen, een mentale zuivering in mijn persoonlijkheid en mijn daden. Het is verantwoordelijkheid nemen voor het terugvinden van mijn dankbaarheid voor dingen die voor ons normaal zijn geworden, wat voor veel mensen niet vanzelfsprekend is. Het is de mooiste maand waarin je dichtbij je dienaar kunt zijn en vergeving kunt vragen voor je fouten en waarin je wroeging kunt tonen. Uiteindelijk is het het leukste voor een moslim om deze maand met het gezin door te brengen. Op gezondheidsniveau is het natuurlijk overduidelijk wat er met zijn lichaam gebeurt, welke ontgiftingsprocessen allemaal plaatsvinden. Het is een geweldige maand met veel plezier.
Benieuwd naar meer? Bekijk dan de volgende video waarin 50 vrouwen vertellen wat de ramadan voor ze betekent:
5. Waarom… maar ook: hoe?
Yuksel (25) is islamitisch en doet sinds zijn elfde mee aan de Ramadan. In dit interview vertelt hij waarom hij meedoet en wat deze maand mentaal met hem doet. Hij is open over de zwakke en sterke, lastige en mooie momenten die hij heeft meegemaakt in de jaren dat hij dit doet. “Je laat de beste kant van jezelf zien.”
Waarom doe jij mee aan de Ramadan?
Ik vind het eigenlijk echt een challenge om mijn zelfbeheersing te testen. Je hebt natuurlijk de regels die zeggen dat je niet mag eten of drinken en daarvoor moet je mentaal best sterk zijn. Maar ik doe het natuurlijk ook omdat je een maand lang voelt hoe iemand zich voelt die helemaal niks heeft. Op die manier raak je daaraan verbonden. Het kan jou ook zomaar overkomen. Daarbij vind ik het mooi om dichterbij het geloof te staan.
Hoe voel jij je tijdens Ramadan? Kan je nog wel je ding doen?
Ik voel me meestal best wel vredig. Af en toe ben ik even prikkelbaar, maar meestal relaxed. Ik rust ook wat meer dan. Ik doe niet zoveel. Je laat wel wat leuke dingen liggen. Ik zoek ook minder vrienden op. Ik ben toch iemand die dan wel eens vrienden ziet, maar niet zo vaak als normaal. Ik doe evengoed wel heel veel, hoor. Ik zit niet stil en alleen thuis. Ik werk gewoon en doe mijn ding. Ik ga ook altijd twee keer per week naar familie. Dit jaar helaas niet door corona.
Wat vind je, mentaal gezien, het lastigst?
Heel vaak kan je niet de leuke dingen meer doen zoals lekker varen met je vrienden. Je droogt dan gewoon uit. Ik heb het wel eens geprobeerd, maar dat is echt niet fijn. Festivals en naar het strand gaan laat ik ook. Dat heb ik ook geprobeerd. Dan klap je echt bijna mentaal. Ik voetbalde vroeger ook hoog en dan moest ik vasten midden in de zomer en speelde ik wel door. Dat was echt slopend. Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om die dagen wel te eten en te drinken, en dan haalde ik die dagen later in.
Als er iets vervelends gebeurt, ben ik wel prikkelbaarder dan normaal en dan heb ik zin om te eten en kan dat niet. Het is gewoon heel lastig om dingen te laten.
Welk zware moment herinner je je nog goed?
Afgelopen jaren heb ik veel gewerkt. Dan moest ik vaak heel veel kilometers rijden. Dan zitten er mensen in de auto te eten en krijg je zo’n honger. Op de terugweg na zonsondergang mocht ik dan eten, dus dan moesten we echt even ergens stoppen. Je hoeft eigenlijk niet te vasten als je 90 kilometer of meer reist, omdat dat vroeger heel zwaar was. Ik vind dat nu niet echt meer gelden. Vroeger kostte dat een dag en nu is dat eigenlijk niet meer zo met auto’s en vliegtuigen. Dus ik vast dan evengoed.
Welke momenten maken het allemaal waard?
Als je met je familie bent en je voelt het gewoon echt, die blijheid en nederigheid voor je eten. Ik voel me dan altijd heel chill. Dan kijk ik naar de mensen met wie ik ben en respecteer ik ook mezelf. Het streelt je eigen ego ook wel op een manier. Het maakt de slechte dingen die je normaal doet een beetje goed. Ook waardeer ik erna weer meer de dingen zoals met vrienden zijn. Je komt allemaal dichterbij elkaar. Ik had ook ruzie met twee vrienden en dat is dan ook weer bijgelegd.
Hoe blijf je jezelf motiveren?
Op een gegeven moment gaat het gewoon op automatische piloot. Ik doe al sinds mijn elfde mee. Ik ben het gewend. De keren dat ik een vriendin had was het moeilijker. Zij waren beiden niet gelovig. Ze hadden er wel respect voor, maar wilden ook leuke dingen doen. Maar dat kostte heel veel energie. Maar goed, verder gaat het dan wel. Ik rook bijvoorbeeld ook, maar dat laat ik dan. Omdat je alles laat, denk je er niet over na. De eerste twee weken zijn lastig, maar daarna was het weg. Je laat de beste kant van jezelf zien.
Yuksel zijn favoriete uitspraak uit de Koran:
Wie 1 mensenleven redt zal beloond worden alsof hij 1000 mensen levens red.
“Maar ik zou het niet kunnen..” Nou, wie weet! Probeer het eens een weekje.
Hieronder wat tips.
- Zoek jouw grootste motivatie. Waarom wil je dit doen? Als je daar achter komt, kun je jezelf blijven motiveren.
- Kijk wanneer de zonsopgang en zonsondergang zijn. Aan de hand daarvan weet je van hoe laat tot hoe laat je zult vasten en dus ook wanneer je weer even een pauze hebt.
- Besluit goed wat je wel en niet wilt doen tijdens het vasten. Kies je ervoor om alleen te stoppen met eten en drinken of stop je ook met roken, seksuele gemeenschappen hebben, schelden etc.?
- Vind een manier om jezelf tot rust te brengen op de momenten dat het lastig zal zijn. Het blijft een uitdaging. Wat houdt jou positief in lastige tijden? Gebruik dat!
- Wees er eerlijk over. Je hoeft het niet van de daken te schreeuwen, maar het is wel handig als mensen weten waarom je een kopje koffie afslaat.
- Maak je niet druk. Je doet het voor jezelf.
Benieuwd hoe het is om te vasten als je zelf niet islamitisch bent? Jahneely praat over haar ervaring in deze podcast van www.podcastluisteren.nl:
6. Vasten is niet iets islamitisch
“In de Russisch-Orthodoxe kerk vasten we meermaals per jaar”
Fieke (22) is Russisch-Orthodox gedoopt. De Russisch-Orthodoxe kerk is een stroming in het christendom. Bij dit geloof wordt veel gevast. Vaker ook dan bij de Islam. In dit interview vertelt Fieke hoe het vasten bij de Russisch-Orthodoxe kerk eruit ziet en waarvoor ze het doen. Ze omschrijft daarbij een van de periodes van vasten. “Het heeft iets meditatiefs.”
“Ik was nog een kind toen ik voor het eerst ging vasten, omdat mijn ouders het deden. Maar voor mij persoonlijk is het gewoon iets waar ik veel kracht uit kan halen. Ik kan kijken waar mijn grenzen liggen en ik word me bewust van het feit dat ik het heel goed heb. In de periodes van vasten kom je tot zelfbezinning, wordt je je bewust van je geest en kom je dichterbij God. De echte strenggelovigen zeggen dat je boet voor je zonden en dat je in die dagen al je lichamelijke verlangens moet overwinnen. Je doet het voor jezelf, maar vooral voor God.
Als we vasten mogen we niks doen waar we naar verlangen. Bijvoorbeeld gokken, onnodig geld uitgeven, tv kijken, seksuele gemeenschappen hebben. Maar omdat we het voor onszelf doen, betrekken we er geen anderen bij. Dat betekent dus wel dat als we wat aangeboden krijgen, we het mogen aannemen. Bijvoorbeeld een kopje koffie bij iemand thuis.
In ons geloof zijn er meerdere momenten per jaar dat we vasten. Maar er zijn twee lange periodes dat we vasten. Namelijk met kerst 40 dagen (15 november tot en met 24 december) en met Pasen 48 dagen. Die 48 dagen staan centraal voor de 48 dagen dat Jezus in de woestijn heeft geleefd. Dan kunnen we ons inleven in hem.
Pasen valt bij ons elk jaar op verschillende data, omdat we aan de hand van de sterren bepalen wanneer het begint. Wij noemen deze periode van vasten de Grote Vasten en het eindigt met de paasdagen. We mogen in de eerste vastenweek van maandag tot en met vrijdag maar 2 maaltijden in totaal eten. En dat zijn alleen doorgekookte groenten. Die mogen we eten na de vastenliturgie op woensdag en vrijdag (dat zijn sobere diensten om het vasten in te luiden). In de overige tijd mogen we doordeweeks 1 plantaardige maaltijd per dag en op zaterdag en zondag 2 plantaardige maaltijden. In de laatste week (de boterweek) mogen we na de diensten, die elke dag zijn, wel specerijen en bijvoorbeeld blini’s met vis en room eten.
We hebben ook op een van de laatste dagen van het vasten Vergevingszondag. Er is dan een hele mooie dienst. We zijn ons dan heel bewust van onze zonden en vergeven elkaar daarvoor. We gaan eerst naar familie en daarna naar onbekenden. Eerst sla je een kruisje en dan zeg je: “Vergeef me mijn zonden en fouten en bid voor mij, zondaar.” Daarna ga je weer naar de volgende. Het is iets moois voor de gemeenschap. Het brengt ons echt dichter bij elkaar.
Het allermooist aan de vasten zijn de drie nachten voor het paasfeest. Dan zijn de nachtwaken bij het graf. Vanaf de laatste dienst op die wissel je elkaar elk uur af om te waken bij het graf. Het graf is hierin de kerk. Het staat symbool voor het graf van Jezus en hoe daar vroeger gewaakt werd door velen vrouwen. Je staat dan dus je helemaal alleen in de kerk en dan lees je een uur voor uit de Bijbel met een kaarsje op een zangtoon.
Op de allerlaatste dagen, met Pasen zelf, zijn er ook nog mooie diensten. Dat begint ’s avonds met paasnacht en dat is de dienst voordat we vieren dat Christus is opgestaan. Dan doen we zingend twee processies, dat zijn tochten door de stad. Voorop loopt dan de priester en iedereen loopt daar achteraan met een kaarsje. Die dienst duurt zo’n 2,5 uur en daarna, rond een uur of 1 ’s nachts, vieren we echt tot ’s ochtends vroeg dat Christus is opgestaan. Met wodka en wijn en lekkernijen.
Altijd als ik tijdens de vasten naar de kerk ga, komt er een gevoel van verdriet over me heen. Of het is blijdschap. Ik kan het moeilijk plaatsen. Ik word dan gewoon emotioneel. Ik vind het zo mooi dat iedereen zo dichtbij God is. Het heeft iets meditatiefs. Ook al is het heel streng, je kan er toch wel echt jezelf bij vinden en er rustig van worden.”
Een video waarin je kunt zien hoe massaal de opkomst voor de Paasdienst is, na de processie rond de kerk:
7. Nog wat interessante kijk/lees/luistertips
Zou je het leuk vinden om toch nog wat meer te weten over de ramadan? Dan raad ik je aan om de volgende dingen te bekijken/lezen/luisteren:
In 2014 en 2015 maakte NPO Start zes verschillende afleveringen over de ramadan. Er komen verschillende onderwerpen aan bod. Bijvoorbeeld over de toekomst van moskeebesturen. Je kunt het hier bekijken: https://www.npostart.nl/ramadantalks/28-06-2015/VPWON_1245650
De Openbare Bibliotheek Amsterdam maakte april dit jaar een artikel met tips voor tijdens de ramadan. Deze kun je hier lezen: https://www.oba.nl/blogs/tips-voor-tijdens-de-ramadan.html
Toch ook nog wel benieuwd wat er verstaan wordt onder gezonde voeding tijdens de ramadan? De Islamitische Studentenvereniging Amsterdam (ISA) maakte een podcast over voeding tijdens de ramadan. Deze kun je hier beluisteren: