Hoe dans je met een borderliner als je de dansstappen niet kent?

Een tikkeltje gek op het oog en waarschijnlijk nog wat gekker als je haar leert kennen. Ze is grappig, empathisch en intelligent. Een bijzondere jonge vrouw die de mensen, en vooral mannen, om haar heen met een glimlach kan betoveren en kan doen bezwijken, smachtend naar haar liefde. Waarna ze je vervolgens alleen in een hoekje laat staan. Voldoet je vriendin, dochter of partner aan een van deze kenmerken? Dan bestaat er zeker een kans dat ze borderline heeft. Borderline komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Studies tonen aan dat mannen vaker de diagnose antisociale persoonlijkheidsstoornis krijgen, omdat zij zich eerder agressief uiten dan emotioneel. Dat borderline vaker voorkomt bij vrouwen hoeft niet altijd iets slechts te zijn. Na het doornemen van de volgende danspassen, weet jij hoe je met deze kwetsbare vrouwen moet omgaan.  En je houdt er zelf hopelijk nog wat goede moves aan over.

H1 Moderne Dans – Individuele, artistieke expressie

Eva (25) woont in een studentenkamer in Amsterdam en zit in de afstudeerfase van haar opleiding Sociaal Juridisch Dienstverlening. Twee en een halfjaar geleden kreeg zij de diagnose Borderline Persoonlijkheidsstoornis (BPS). De stoornis wordt gekenmerkt door abnormaal gedrag dat zich uit in instabiele relaties, een laag zelfbeeld en hevige stemmingswisselingen. Als gevolg hiervan worden mensen met borderline vaak weggezet als gevaarlijke gekken. “Ik vind het zonde dat we het idee hebben dat we de wereld tegen onszelf moeten beschermen, terwijl de oorzaak van BPS ligt bij ingrijpende ervaringen die we hebben meegemaakt in ons leven”, aldus Eva. Ze vertelt over haar diagnose en de vooroordelen die daarbij komen kijken.

Hoe uit borderline zich bij jou?
“Borderline betekent alles of niets voor mij. Ik kan een gebeurtenis niet goed zien als iets dat op zichzelf staat wanneer ik hoog in mijn emoties zit. Als ik dan bijvoorbeeld een rotdag heb gehad, dan is meteen ook alles in de wereld naar en donker. Maar als ik dan vrolijk ben, dan ben ik ook extra vrolijk. Ik schommel eigenlijk de hele tijd tussen twee uitersten.”

In hoeverre beïnvloedt borderline je studentenleven, je werk en je persoonlijke relaties?
Mijn eigenwaarde laat ik heel erg afhangen van mijn omgeving. Als ik een goed cijfer haal, voel ik me ook goed over mezelf. Aan de andere kant ben ik superbang voor feedback. Deze neem ik heel persoonlijk. Kritiek op mijn schoolwerk kan ervoor zorgen dat ik dan meteen wil stoppen met mijn opleiding.

 ‘Dat wordt vaak gewaardeerd. Maar dat gaat soms ook ten koste van mezelf.’

Wanneer ik aan het werk ben en mij goed voel, zeg ik op alles ja. Dan draai ik meer diensten en heb ik drie banen tegelijkertijd. Dat kan ineens omslaan wanneer ik twijfel aan mezelf en me afvraag of ik het wel goed doe. Dan neem ik van de een op de andere dag ontslag. Ik ga nooit echt goed weg bij werkplekken.

Mijn vriendschappen zijn wat intenser. Als een vriendin om half 4 ‘s nachts belt en zegt dat ze zich verdrietig voelt, zal een ander haar waarschijnlijk aan de telefoon geruststellen en daarna gaan slapen. Ik spring dan op de fiets om even een arm om haar heen te slaan. Ik ga daarin soms wat verder. Dat wordt vaak gewaardeerd. Maar dat gaat soms ook ten koste van mezelf.”

Moeten mensen rekening houden met bepaalde zaken als ze met jou gaan samenwerken?
“Ik merk binnen het samenwerken met anderen dat ik sneller verveeld raak, vaak van plan wil veranderen en mijzelf kan verliezen in details. Ik heb het soms nodig dat iemand mij weer een beetje terugfluit zodat ik binnen de groep en het groepsproces blijf vallen. Dit werkt het best door een duidelijke en concrete planning en afspraken te maken. Kortom, met de juiste sturing kan mijn energie en enthousiasme juist van waarde zijn binnen een team.”

Is er een moment geweest waarbij je je diagnose positief hebt ingezet?
“Tijdens mijn stage bij Slachtofferhulp heb ik geleerd dat mijn diagnose juist zorgde voor een open blik naar andere mensen. Ik ben niet bang voor emoties van cliënten en vind ook niets gek. Dit merken cliënten op waardoor ze zich meer op hun gemak voelen. Ik volg geen standaardprocedures, maar praat uit ervaring. Daardoor krijg ik vaak terug dat ze zich begrepen voelen.”

Is je omgeving op de hoogte van je diagnose?
“De meeste mensen die dichtbij mij staan, zijn op de hoogte van de diagnose. Hiermee bedoel ik mijn ouders, vrienden en een deel van mijn docenten. Ik heb het vooral verteld aan mensen met wie ik ook wil praten over bijvoorbeeld de cognitieve gedragstherapie die ik hiervoor volg.”

Was je 2 jaar geleden bang voor de reacties?
“Mijn psycholoog zei dat ik het beter niet kon vertellen aan al te veel mensen. Ik schrok daarvan. Wat ze probeerde te zeggen is dat borderline tegenwoordig een ‘hippe’ term is geworden dat zo wordt uitgemeten. Borderliners worden als een gestoorde manipulatieve gek neergezet. Ik moest dus gewoon oppassen met wie ik het zou delen, anders zou het me misschien wel kunnen tegenwerken.

  ‘Oh ja daar heb je weer zo een borderliner die haar polsen opensnijdt. Je hebt ze overal.’

Vind je dat dat vooroordeel klopt dat borderliners gestoorde manipulatieve gekken zouden zijn?
“Ik vind het bizar hoe er af en toe zo nonchalant over gesproken wordt. Borderline omvat veel verschillende kenmerken en niemand is daarin hetzelfde. Zo is het bijvoorbeeld al vaker voorgekomen dat iemand zich uitlaat over een borderliner en mij daarna schuldbewust aankijkt en zegt: “Niet zoals jij hoor, maar echt zo’n gestoorde gek.” Ook professionals binnen mijn opleiding hoorde ik zeggen: “oh ja daar heb je weer zo een borderliner die haar polsen opensnijdt. Je hebt ze overal.” Tegenwoordig praten ze een beetje borderline over borderliners. Zonder enige nuance. Terwijl er zoveel meer aan ten grondslag ligt.”

Waarom praten ze zo over borderliners denk je?
“Men gebruikt de term borderline niet meer voor de stoornis, maar voor de omschrijving van bepaald gedrag. Soms zelfs als een bijvoeglijk naamwoord. Bijvoorbeeld dat we zouden leven in een borderline samenleving. Ik snap dan dat ze niet bedoelen dat de hele samenleving borderliner is, maar dat deze samenleving van het extreme is.”

Welke misopvatting stoor je je het meest aan?
“Dat mensen denken dat je geen borderline hebt, maar borderline bent. Dat je een gevaar voor jezelf bent. Zo had ik mijzelf laatst verbrand. Daardoor had ik een flinke brandwond opgelopen waarna bij mijn omgeving de alarmbellen begonnen te rinkelen. Mijn vrienden, die op de hoogte zijn van de diagnose, weten dat ik mezelf weleens heb beschadigd. Maar sinds ik de diagnose heb gekregen, zien ze littekens of verwondingen altijd als een onderdeel van borderline. Dit kan soms zorgen voor ongemakkelijke en pijnlijke momenten. Want net als ieder ander heb ik ook weleens wond.”

 ‘Het is eigenlijk heel krachtig dat je zo goed functioneert ondanks alles wat je hebt meegemaakt.’

Trek je je iets aan van deze vooroordelen?
“In het begin liet ik mij erg meeslepen door deze opvattingen en geloofde ik deze ook. Na twee jaar therapie kan ik nu inzien dat ik geen borderliner ben maar BPS heb. Ik heb misschien meer moeilijkheden, maar het zou mooi zijn als we konden praten over waar borderline echt over gaat. Borderline ontstaat doordat je je zo onveilig hebt gevoeld. Het is eigenlijk heel krachtig dat je zo goed functioneert ondanks alles wat je hebt meegemaakt.”

Heb je je diagnose geaccepteerd?
“Mijn leven zou beter zijn geweest als ik me vroeger veilig had gevoeld en deze triggers niet verder had ontwikkeld. Je draagt de consequenties van andermans gedrag. Dat maakt me soms wel verdrietig. Maar nee, ik zou het niet niet willen hebben. Ik val misschien soms buiten de boot, maar ik weet wel dat dit de persoon is die ik ben, authentiek, en daar ben ik wel trots op.”

H2 Salsa – De dans der verleiding

Borderliners zijn vaak charmante, grappige en intelligente vrouwen. Je voelt aan hun aanwezigheid dat ze veel hebben meegemaakt.  Ze dragen een bepaalde emotionele lading met zich mee. Ze worden  als mysterieuze types ervaren. Het duurt dan  ook niet lang voordat mannen helemaal weg zijn van haar. Voor zolang dat duurt. Als het aan Olaf Hoenson ligt, is het als samen zijn met een wilde tijger. “Je geniet van haar schoonheid. Je maakt samen prachtige momenten mee. Maar hoe harmonieus het soms ook lijkt, je blijft altijd op je hoede. Je kunt nooit helemaal ontspannen. Want ineens, vanuit het niets kan ze je bespringen om je zonder reden aan stukken te scheuren.” Olaf Hoenson is oprichter van de Dagelijkse Gedachte, stresscounselor en columnist. Zijn column ‘Pas op voor de borderline tijger’, bevestigt dan ook veel vooroordelen over mensen met borderline.

Mensen met borderline leiden emotioneel instabiele levens. Ze hebben vaak heftige emoties, hebben die niet altijd onder controle en huilen vaker. Hulpeloos lijken ze, ongeleide projectielen. Maar uit het promotieonderzoek van Mathell Peter blijkt dat mensen met het borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) niet zo eenduidig weggezet kunnen worden.

Mathell Peter (1973) studeerde psychologie aan de Katholieke Universiteit Brabant. Na zijn afstuderen in 1998 begon hij bij GGZ Midden-Brabant als basispsycholoog. Nadien heeft hij verschillende functies bekleed in de geestelijke gezondheidszorg en de opleiding gedaan tot klinisch psycholoog. Vanuit GGZ Breburg onderzocht hij hoe mensen met BPS omgaan met hun emoties.

Geraadpleegd van universonline.nl

Hij vergeleek mensen met borderline met mensen zonder een stoornis en met patiënten met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis (zij zijn vermijdend, afhankelijk of dwangmatig). Terwijl mensen met borderline vaak naar buiten zijn gericht, zegt Peter, zijn mensen met deze andere stoornissen juist meer naar binnen gericht. Hij verwachtte dat borderliners, afgezet tegen deze twee andere groepen, zouden opvallen in de resultaten.

Emoties reguleren

In zijn eerste experiment, waar hij mensen zonder stoornis vergeleek met patiënten met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis (vermijdend, afhankelijk of dwangmatig) legde hij ervaringen langs de lat van emotionele intelligentie. Peter verwachtte dat borderliners hun eigen emoties beter waar kunnen nemen, en dat ze die minder goed kunnen reguleren. Zulke verschillen vond hij echter niet. Emoties waarnemen, gebruiken of reguleren, het gaat mensen met borderline niet slechter af dan anderen.

Wel blijkt dat ze hun eigen emoties niet goed begrijpen. “Dat zie ik ook in de praktijk,” zegt Peter. Zodra emoties veranderen, raken deze mensen het spoor bijster. “Ze weten niet wat ze gedaan hebben waardoor hun emoties veranderen en wat ze precies voelen. Ze voelen zich misschien negatief, maar weten niet of het boosheid is of verdriet.”

“Ze kunnen veel meer dan ze denken”

Uit de tweede studie, ook naar emotionele intelligentie, blijkt dat mensen met borderline zichzelf onderschatten. In een zelfrapportage gaven ze aan wat ze wel en niet kunnen. Daaruit blijkt dat patiënten van zichzelf denken dat ze lastig zijn voor hun behandelaar, familie en vrienden en dat ze niet goed met hun stoornis kunnen omgaan in stressvolle situaties. Uit een tweede test, die dezelfde factoren indirect meet, blijkt juist dat ze wél kunnen omgaan met stress. Peter: “Ze kunnen veel meer dan ze denken.”

Emoties blokkeren

Opvallend genoeg lijkt het soms zelfs mee te vallen met de emoties. Voor een derde studie kregen patiënten heftige plaatjes te zien en werd emotionele hyperactiviteit gemeten. Weliswaar reageren ze heftiger dan mensen die geen stoornis hebben, maar niet heftiger dan mensen met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis, die toch heel anders in elkaar steken.

Wie borderline heeft, lijkt op dit vlak dus geen uitschieter. Al vermoedt Peter dat de emoties er wel zijn, maar dat ze minder zichtbaar zijn omdat patiënten ze blokkeren.

Huilen

Emotionele instabiliteit is een centraal kenmerk van de borderline stoornis, weet Peter. Mogelijk huilen deze mensen daarom ook vaker. In zijn vierde en laatste studie onderzocht Peter huilgedrag, dat was nog niet eerder gedaan volgens hem en zijn promotor Ad Vingerhoets, de ‘huilprofessor’ van Tilburg University. De verwachting was dat deze groep patiënten een hogere huilfrequentie heeft en een hogere huilgeneigdheid. Dat ze vaker huilen dan anderen, én dat ze eerder huilen, in situaties waarin anderen dat niet doen.

Van het laatste is geen sprake. Borderliners zijn niet meer geneigd om te huilen. Ze hebben gewoon vaker heftige emoties dan mensen zonder stoornis, waardoor ze moeten huilen. Hierin verschillen ze overigens niet met degenen die een Cluster C-stoornis hebben. Wederom steken ze niet met kop en schouders boven iedereen uit.

“We hebben de neiging te focussen op wat niet goed gaat”

Wat wel opvalt, is dat ze niet weten wat hun huilen met anderen doet. Wat voor impact het heeft, waarom mensen daar afwijzend op kunnen reageren. “Er wordt wel eens gezegd dat cliënten huilen om aandacht te krijgen, of de focus op zichzelf te richten.” Zo ontstaan er over en weer misverstanden.

De patiënt kan hier lering uit trekken, maar de therapeut ook. “Ik zie veel collega’s opgebrand raken,” zegt Peter. Het kunnen moeilijke patiënten zijn, maar dat is dus niet het hele verhaal. “We hebben de neiging te focussen op wat niet goed gaat. Terwijl we ons meer zouden moeten richten op wat wel goed gaat.” Zodat patiënten het vertrouwen krijgen dat ze nodig hebben bij het verwerken van hun emoties.

H3 Argentijnse Tango – De meeslepende dans

Ben je al gevangen door de blik in haar ogen?  Waarbij in een dans gewoonlijk de man de leiding neemt, ga je nu als volger mee met haar bewegingen. Een meeslepende, improvisatiedans, waarin je geen vast patroon kunt herkennen of een vaste danshouding aanneemt. Dat maakt deze dans heel onvoorspelbaar. Als volger weet je vaak niet wat je kan verwachten. De leider kan zomaar besluiten iets anders te doen dan dat je in gedachte had.  Maar hoe komt dat dat ze zo onvoorspelbaar zijn?  Om hier beter op in te kunnen spelen, is het eerst handig om te weten hoe je iemand met borderline kunt herkennen. Om de diagnose BPS te krijgen, moet je aan vijf van de negen kenmerken voldoen:

Extreme verlatingsangst
Borderliners hebben een angst om in de steek te worden gelaten door hun partner/ familie/ vrienden. Ze doen er dan ook alles aan om dat te voorkomen.

Impulsief 
Ze vertrouwen eerder op hun gevoel  dan hun ratio. Wat op dat moment goed voelt, doen ze vaak. Met alle gevolgen vandien.  Vaak uit impulsiviteit zich in seksuele contacten, alcohol en/of drugs, eetbuien en het onverantwoord uitgeven van geld.

Extreme stemmingswisselingen
Zonder dat er soms een aanleiding of verklaring voor is, kan de stemming ineens omslaan. Het ene moment kunnen borderliners intens gelukkig zijn. Kort daarna kunnen tranen van verdriet alweer over hun wangen vloeien.

Intense woedeaanvallen
Mensen met borderline kunnen ineens heel boos worden. Het lukt ze vervolgens niet om deze woede te beheersen. De woede staat vaak niet in verhouding met de situatie.

Gevoel van leegte
Ze voelen zich vaak onbegrepen.  Vaak ervaren ze dat ze niet in verbinding staan met hun gevoel en de mensen om hen heen. Dat kan leiden tot een gevoel van eenzaamheid en leegte.

Zelfdestructief gedrag
Het gevoel van onbegrip, eenzaamheid en leegte kan al door een kleine gebeurtenis versterkt worden en levert heel veel spanning op. Om de innerlijke pijn niet te voelen, doen ze zichzelf fysiek pijn. Dit helpt maar voor een korte periode.

Dissociatie en paranoïde ideeën
Het kan voorkomen dat iemand met borderline ervaart een toeschouwer van haar eigen leven te zijn. Deze zogenaamde ‘dissociatie’ is een angstige ervaring omdat de persoon zelf niet meer weet wat er gebeurt. In stresssituaties kunnen mensen met borderline waanideeën (paranoïde) krijgen.

Identiteitsstoornis
Mensen met borderline weten niet goed wie ze zijn en waar ze voor staan. De buitenwereld bestempelt ze als ‘raar’ omdat ze anders reageren. Dit versterkt de onzekerheid met als gevolg dat ze zich nog slechter voelen.

Instabiele relaties (aantrekken/afstoten)
Ongeacht of het vriendschappelijke – of liefdesrelaties betreft; de relatie is vaak heftig en over het algemeen van korte duur. Wordt het vertrouwen geschaad dan neemt de persoon met borderline meteen afscheid van de ander. Als het gemis intreedt dan moet diegene terugkomen. Een relatie waarin borderline een rol speelt, bestaat uit aantrekken en afstoten.

Daphne is ook gediagnostiseerd met BPS. Ze deelt drie kenmerken van borderline.  Kenmerken die ze zelf heeft ervaren, waar ze soms nog steeds tegen aanloopt en of het eigenlijk wel zo onmogelijk is om een relatie te hebben met een borderliner.

H4 Twist – In strijd met emotie en ratio

Borderline wordt veroorzaakt door een combinatie van biologische, psychische en sociale factoren.  De belangrijkste biologische factor is aanleg. Impulsief gedrag, heftige emoties en stemmingswisselingen kunnen in aanleg aanwezig zijn. Dit heeft te maken met de verwerking van prikkels in de hersenen. Psychische en sociale factoren spelen eveneens een belangrijke rol bij borderline, met name ingrijpende ervaringen en gevoelens van grote onveiligheid in de kindertijd. Om die reden hebben mensen met deze stoornis vaak moeite anderen te vertrouwen. Het gevoel van onveiligheid kan een duidelijk aanwijsbare oorzaak hebben, zoals lichamelijke verwaarlozing, mishandeling, seksueel misbruik of een scheiding van de ouders. Maar het kan ook minder duidelijk zijn waar het onveilige gevoel vandaan komt, bijvoorbeeld wanneer er sprake was van emotionele verwaarlozing of wanneer een gebeurtenis of persoon onbewust als onveilig ervaren is. (Bron: WijzijnMIND)

Mensen zonder deze diagnose hebben een beschermlaag van zichzelf. Wanneer hen iets overkomt, kunnen zij dit veel beter relativeren en in perspectief plaatsen. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis ontbreken vaak aan dat beschermlaagje. Wanneer zij bepaalde informatie binnenkrijgen, komt dit veel harder aan. Ook wanneer een van de bovengenoemde drie factoren getriggerd worden, kunnen zij dat niet filteren en schieten ze hoog in hun emoties. Hun ratio blijft dan vaak achter. Dit kan ervoor zorgen dat zij veel ruzies hebben, zelfdestructief gedrag vertonen en maar moeilijk met zichzelf en de mensen om hen heen in contact kunnen komen en blijven vooral.

Borderliners kunnen op anderen overkomen alsof zij gek zijn, omdat ze hun emoties uiten op een andere manier dan gewenst. Eigenlijk zijn ze juist kwetsbare, krachtige mensen die moeten leren omgaan met de consequenties van het verdriet dat hen is aangedaan. Een indrukwekkende en aangrijpende award winning short film over borderline vanuit het perspectief van een borderliner, laat deze kwetsbare kant zien. Deze short film is een intieme en ontroerende weergave van de innerlijke strijd die ze met zichzelf keer op keer moet aangaan.

H5 Quick Quick Slow – Wisselende relaties

Relaties met een borderliner wisselen vaak enorm. Het is een vorm van aantrekken en afstoten. Regelmatig ook als test om te zien wie je aan kunnen, wie er bij je blijven als het moeilijk wordt. En wanneer relaties dan helaas niet lopen zoals gewenst, voelt dat als een bevestiging dat je inderdaad te moeilijk bent om de vriendschap waard te zijn. Mensen gaan sneller dan dat ze komen. Het is makkelijker om bevestiging in dat gevoel te zoeken dat je zo bekend is, dan blindelings te vertrouwen op het onbekende. Maar op het moment dat je vriendin/dochter/partner de diagnose heeft erkend en gevalideerd, weet je dat ze juist daarin verandering wil aanbrengen. Je weet nu waar het vandaan komt en hoe het zich uit. Hoe ga je hier vervolgens mee om?

• Het belangrijkste is dat je de diagnose serieus neemt. Bagatelliseer het niet: “iedereen heeft wel een beetje borderline” en vergelijk haar ook niet met andere borderliners. Er is geen borderliner hetzelfde.
• Informeer jezelf over deze beperking zodat je de ander ook beter kunt begrijpen.
• Vraag naar wat borderline betekent voor haar en of je haar kunt helpen er mee om te gaan.
• Geef altijd je grenzen aan. Dat is goed voor jezelf, maar ook voor haar.
• Communiceer concreet. Iemand die borderline heeft, kan informatie nog wel eens verkeerd opvatten. Meer dan een ander. Het is daarin dus extra belangrijk dat je je woorden zorgvuldig kiest.
• Geef je vriendin/dochter/partner het gevoel dat ze altijd bij je terecht kan en je haar niet in de steek zal laten. Borderliners hebben vaak een sterk gevoel van verlatingsangst, je zult in deze vriendschap dan ook meer dan anders moeten laten weten dat je niet weg zult gaan.
• Probeer ook altijd in te zien dat het gedrag dat voortkomt uit haar borderline niet een persoonlijke aanval is.
• Heb geduld. Het is een lang proces waar ze doorheen zal moeten gaan. Wanneer haar omgeving kalm blijft en een ondersteunende rol kan aannemen, zal de kans ook groter zijn dat er iets bij haar zal gaan veranderen.

Het klinkt misschien alsof er een hele waslijst is voordat je bevriend kan zijn met iemand die borderline heeft. Dat is niet zo. Vrienden vullen vaak een leegte op die bijvoorbeeld in familierelaties verstoord is. Dat maakt deze vriendschappen wat ingewikkelder, maar niet onmogelijk. In de serie Crazy Ex Girlfriend zien we hoe Rebecca worstelt met haar borderline persoonlijkheidsstoornis.  Op het moment dat haar vrienden een mini interventie organiseren, zie je hoe Rebecca mentaal instort.  Ze zegt verschrikkelijke dingen tegen haar vrienden omdat ze denkt dat zij denken dat ze gek is. Als je zoveel pijn hebt, heb je deze monsterlijke behoefte om anderen pijn te doen. Het is een beetje alsof je een stuk van je eigen pijn neemt en het dan bij een ander legt. Tijdelijk heb je minder pijn, maar uiteindelijk slaat de schuld toe en is de pijn nog erger dan voorheen. Ondanks dat ze dingen zegt die ze niet had willen zeggen, blijven haar vrienden haar steunen. Dat maakt deze scene zo krachtig. 

H6 Swing – De opwindende dans

Nu je alle danspassen kent over hoe je met haar om moet gaan, mag je gaan genieten van de muziek en lekker vrij gaan dansen. Want deze mensen hebben namelijk ook heel veel fijne en mooie kanten. Dat ze op het oog grappig, charmant en intelligent zijn, is geen lokmiddel. Dat zijn vaak kenmerken die verdwijnen op de achtergrond wanneer de kenmerken van borderline op de voorgrond komen. Met de juiste hulp en mensen om hen heen, zullen de mooie kanten zichtbaar blijven.

Beeld: Jos Joosten

Mijn naam is Shiraz Zennou. Anderhalf jaar geleden ben ik gediagnostiseerd met borderline persoonlijkheidsstoornis. Mijn wereld stortte in. Ik was bang voor de stempel en het stigma dat erover heerst. Ik was bang om in intensieve therapie te gaan. Maar ik was bereidwilliger dan ooit om een betere versie te worden voor mezelf en de mensen om mij heen. Ik kom uit een thuis waarin mijn emoties niet altijd werden erkend. Mijn vader was niet in beeld en mijn moeder was veel rationeler dan ik. Wij begrepen elkaar niet. Daarnaast was onze pubertijd heel onrustig. Ik heb veel broers en zussen en dat botste vaker dan dat het goed ging. Eigenlijk begrepen we elkaar allemaal niet zo goed. Wat we wel allemaal gemeen hadden, was dat we op onze eigen manier ‘schreeuwde’ om aandacht, erkenning. Om gezien te mogen worden voor wie je bent en dat dat ok was. Borderline is voor de helft genetisch bepaald. De andere helft wordt getriggerd op het moment dat je ingrijpende gebeurtenissen meemaakt. Door mijn onveilige gevoel, had ik borderline in die periode verder ontwikkeld. Ik had moeizame relaties met mannen. Ik zocht naar erkenning en affectie. Vaak op een zelfdestructieve manier. Mijn vriendschappen kon ik niet lang behouden. Ik was boos. Heel boos. Op alles en iedereen. Ik beet mensen. Omdat ik niet had geleerd met mijn boosheid om te gaan. Ik voelde intens veel emoties.  Ik kon deze in woorden, naar mijn mening, altijd goed uitleggen, maar toch begreep niemand mij. Niemand zag mij, inclusief ik zelf. Wanneer ik in de spiegel keek, herkende ik dat meisje niet. Dissociatie noemen ze dat. Dat was heel eng. Ik had het gevoel dat ik mezelf pijn moest doen om te voelen dat ik dat wel zelf was. Ik ging me roekeloos gedragen. Keek niet meer om naar stoplichten, had vaak en onveilig seks, dronk veel alcohol en fantaseerde over de dood. En niet omdat ik dood wilde, maar omdat ik dan zou weten wie er echt om me zouden geven.

Een korte tijd na mijn diagnose was ik begonnen met dialectische gedragstherapie. Dialectische gedragstherapie (DGT) is een therapie die mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis helpt om heftige emoties zoals verdriet, somberheid, wanhoop, angst, boosheid of een wisseling van heftige emoties beter in evenwicht te krijgen. Dit deed ik op maandag gedurende drie uur, dinsdag coaching van een uur en later in het traject systeemtherapie van een uur. Dit alles naast mijn fulltime studie en mijn baan in de horeca dat ik ook gemiddeld 3 à 4 dagen deed per week.

Het was een intens jaar. Ik had ontzettend hard gewerkt aan mezelf. Bij iedere gebeurtenis stond ik stil en reflecteerde ik op mijn gedrag. Naarmate je dit vaker doet, gaat dit in je systeem zitten. Ik weet nog dat ik op een personeelsfeestje ineens omsloeg in mijn mood. Ik voelde me zo verschrikkelijk slecht en kon ook maar niet uit dat moment komen. Ik was toen op het toilet gaan zitten en was al mijn vaardigheden afgegaan in mijn hoofd. Ik kende de meeste huiswerkbladen  uit mijn hoofd. Het is me gelukt daaruit te komen, omdat ik wist hoe. Gedurende het jaar kreeg ik steeds meer van de mensen om mij heen te horen dat ik een stuk rustiger ben geworden en dat ze zagen hoe erg ik was veranderd. Ik merkte dat ook bij mezelf. Ondanks dat mijn dagboek, dat ik dagelijks moest bijhouden over mijn zelfdestructieve gedrag, vrijwel stabiel bleef, voelde ik mij nog altijd leeg vanbinnen. Alsof ik niet in contact stond met mezelf en de mensen om me heen. Daar worstel ik vandaag de dag nog steeds mee. Maar voor de rest kan ik mijn emoties nu reguleren en zijn mijn relaties stabiel. Na afloop van de DGT heb ik een uitgebreide vragenlijst moeten invullen. Met trots kan ik vertellen dat ik niet meer voldoe aan genoeg kenmerken om de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis te krijgen. Dat is best bijzonder na maar(!) een jaar tijd. Nu kunnen mensen de mooie kanten van mij zien én durf ik deze ook te laten zien. Ik kan mezelf zijn zonder dat ik bang ben dat ik mezelf niet onder controle kan houden, dat ik weer doorschiet in mijn gedrag. Ik hoef niet meer te schreeuwen wie ik ben en waar ik voor sta, mensen zien dat nu van mij. Omdat ik mijn muurtje heb durven laten zakken. Ik durf eindelijk liefde te geven en te ontvangen. Iets dat altijd heel onwennig was voor mij. Mijn passie voor salsadansen was ik het afgelopen jaar verloren. Ik zat in een proces waarbij dansen meer kwaad deed dan goed. Nu kan ik dat eindelijk weer oppakken. Wellicht sla ik nu een man aan de haak zonder hem aan stukken te scheuren en durf ik me door hem te laten leiden.

H7 Volgend nummertje

Borderline heb je in verschillende vormen. Mensen met borderline voelen zich al zo onbegrepen. Het helpt dus niet dat er zo een taboe over heerst en er zoveel vooroordelen de rondte gaan. Dit onderwerp gaande houden is voor veel jongeren heel belangrijk. Door in je omgeving te herkennen wanneer iemand BPS heeft en deze persoon het vertrouwen te geven hier zo goed mogelijk mee om te gaan, zal er hopelijk meer begrip komen voor deze persoonlijkheidsstoornis.

Kijk voor advies en voor meer informatie over borderline en verschillende behandelingsmethoden op stichtingborderline.nl